Ποια ήταν η πρώτη μπαλαρίνα που χόρεψε σε pointe στην ιστορία του μπαλέτου

Ο Τζορτζ Μπαλανσίν κάποτε είπε ότι αν δεν υπήρχαν pointe, δεν θα είχε νόημα να είναι χορογράφος. Πράγματι, τα παπούτσια πουέντ αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του χορού. Η ικανότητα μιας μπαλαρίνας να ανέβει στις μύτες των ποδιών, της έδωσε την ικανότητα να χορεύει σε ένα εντελώς νέο επίπεδο. Με την εμφάνιση των παπουτσιών πουέντ, η τεχνική της γυναίκας χορεύτριας εξελίχθηκε, επιτρέποντάς της να δημιουργεί μια ψευδαίσθηση απίστευτης ελαφρότητας στην κίνηση.

Οι χορευτές είχαν χορέψει στα δάχτυλα των ποδιών τους από την αρχαιότητα, αλλά οι πρώτες ιστορικά τεκμηριωμένες παραστάσεις με παπούτσια pointe έλαβαν χώρα πιθανώς στην Αγγλία και τη Γαλλία μεταξύ 1815 και 1830. Αυτές ήταν 240 χρόνια μετά την διοργάνωση του πρώτου μπαλέτου από την Αικατερίνη των Μεδίκων το 1581.

Όταν ο Βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΔ' της Γαλλίας, γνωστός και ως Βασιλιάς Ηλιος, ίδρυσε την Βασιλική Ακαδημία Χορού το 1661, ο χορός περιελάμβανε πιο απλές κινήσεις. Μόλις άρχισαν οι χορευτές να παρουσιάζουν διάφορες σκηνές, το κοινό απέκτησε διαφορετική άποψη για το χορό και δόθηκε περισσότερη έμφαση στις κινήσεις των ποδιών. Έτσι, αργότερα οι χορογράφοι ασχολήθηκαν περισσότερο τις κινήσεις σε διαφορετικές γωνίες και δημιούργησαν την έννοια των γυρισμένων προς τα έξω (αντεόρ - En dehors) ποδιών.

Το 1726, η μπαλαρίνα Marie Camargo έκανε το ντεμπούτο της στο Μπαλέτο Όπερας του Παρισιού και παρουσίασε το entrechat. Αρχικά χόρευε φορώντας παπούτσια με τακούνια που φορούσαν και άλλοι, σύντομα όμως τα αντικατέστησε με ένα κολακευτικό παπούτσι που παρείχε μεγαλύτερη άνεση για τα περίπλοκα άλματά της.

Η Γαλλική Επανάσταση επέφερε αλλαγή στα είδη χορού. Τα φλατ παπούτσια μπαλέτου με δεμένες κορδέλες έγιναν κανόνας στο χορό. Αυτές τα φλατ παπούτσια με σόλα ικανοποίησαν την ανάγκη για ένα πιο εύκαμπτο παπούτσι. Τα νέα τότε μαλακά παπούτια έκαναν πιο εύκολες τις κινήσεις των ποδιών, τα άλματα και τις στροφές στο χορό. Ήταν το θεμέλιο με βάση το οποίο δημιουργήθηκαν τα πρώτα παπούτσια pointe.

Το ιπτάμενο μηχάνημα του Charles Didelot έγινε δεκτό με ενθουσιασμό στο Λονδίνο το 1796. Καθώς ο θεατρικός χορός εξελίχθηκε, οι γυναίκες είχαν γίνει πιο αθλητικές και το κοινό λάτρευε να τις παρακολουθεί να παίζουν σε όλη τη σκηνή με τη βοήθεια κρυφών καλωδίων. Όταν οι χορευτές στάθηκαν στα δάχτυλα των ποδιών τους, οι θαυμαστές τους πανηγύριζαν. Το γεγονός αυτό ενθάρρυνε τους χορογράφους να αναζητήσουν τρόπους ώστε τα αστέρια τους να χορεύουν στις μύτες των ποδιών τους.

Οι μπαλαρίνες εκπαιδεύτηκαν σε ένα ολοένα και πιο δύσκολο τεχνικό λεξιλόγιο που περιελάμβανε πολλές πιρουέτες και άλματα. Η προσπάθεια για το χορού σε pointe χωρίς τη χρήση στηριγμάτων ήταν ένα λογικό επόμενο βήμα. Οι χορευτές σύντομα ανακάλυψαν ότι ανεβαίνοντας όλο και ψηλότερα θα μπορούσαν να ισορροπήσουν στα άκρα των πλήρως τεντωμένων ποδιών τους. 

Το 1832, η Marie Taglioni (Μαρί Ταγκλιονί) εμφανίζεται με  pointe στην πρώτη παράσταση του μπαλέτου La Syphide (Η Συλφίδα). Η ερμηνεία αποτέλεσε την αρχή της χρήσης pointe στο χορό ως βασικό στοιχείο της χορογραφίας. Τα παπούτσια pointe παρόμοια με αυτά που φορούσε η Taglioni έχουν διατηρηθεί από ιδιώτες συλλέκτες. Από μελέτη τους φαίνεται ότι δεν είναι τίποτα περισσότερο από μαλακά σατέν φλατ παπούτσια ενισχυμένα στην άκρη. Είχαν μόνο μια εύκαμπτη δερμάτινη σόλα που στήριζε το πόδι. Ήταν ουσιαστικά ένας σωλήνας σατέν και δέρματος ενός μεγέθους που συμπίεζε τα δάχτυλα των ποδιών σε ένα ομοιόμορφα στενό σημείο και δεν ταίριαζε με το σχήμα του ποδιού του χορευτή. 

Εντυπωσιασμένοι από τις μπαλαρίνες υπό τον Ιταλό δάσκαλο χορού Carlo Blasis (Κάρλο Μπλάσις), οι Ρώσοι κάλεσαν τον Enrico Cecchetti να τους διδάξει την ιταλική τεχνική, την οποία στη συνέχεια συνδύασαν με στοιχεία της δικής τους τεχνικής και της γαλλικής τεχνικής για να δημιουργήσουν αυτό που είναι τώρα γνωστό ως ρωσικό στυλ. Εκτός από την ιταλική τεχνική, οι Ρώσοι χρησιμοποίησαν επίσης τα ιταλικά παπούτσια pointe. Τα ιταλικά παπούτσια είχαν πιο επίπεδη και πιο στιβαρή βάση. Είχαν επίσης ισχυρότερα πέλματα και ένα κουτί στο μπροστινό μέρος του παπουτσιού φτιαγμένο από πολλαπλά στρώματα υφάσματος.

Καθώς ο χορός σε pointe απέκτησε περισσότερη φήμη, άρχισαν να εμφανίζονται παραλλαγές στην τεχνική. Έτσι οι χορευτές άρχισαν παράλληλα να εξελίσσουν τις ικανότητες τους σε ότι αφορά το χορό σε pointe. Οι έφηβες μπαλαρίνες Irina Baronova και Tamara Toumanova πραγματοποίησαν εξήντα τέσσερις στροφές φουετέ pointe εντυπωσιάζοντας το κοινό. 

Μέχρι τα μέσα του αιώνα, τα παπούτσια pointe ήταν δύσκολο να καλύψουν τις τεχνικές απαιτήσεις στο πόδι του χορευτή. Στη διαδικασία δημιουργίας σκληρότερων παπουτσιών, ωστόσο, οι υποδηματοποιοί παρήγαγαν παπούτσια pointe με μικρή ευελιξία, καθιστώντας δύσκολο για τον χορευτή να έχει την αίσθηση της επαφής με το πάτωμα.

Η συνεχής εξέλιξη της σύγχρονης τεχνικής του μπαλέτου οδήγησε τους κατασκευαστές παπουτσιών pointe σε ασταμάτητο πειραματισμό τις επόμενες δεκαετίες. Το αποτέλεσμα ήταν ένα ευρύ φάσμα σχεδίων παπουτσιών pointe από εξαιρετικά ενισχυμένο έως εξαιρετικά ελαφρύ, σε μια ποικιλία στυλ και σχημάτων που επιτρέπουν στους χορευτές να κάνουν μεγαλύτερα άλματα, να κινούνται πιο γρήγορα και να επιτυγχάνουν όλο και πιο δύσκολη τεχνική στις pointe, κάτι το οποίο χρησιμοποιήθηκε από χορογράφους όπως ο George Balanchine.

Ο χορός σε pointe είναι μια συνεχώς εξελισσόμενη τέχνη. Ένα τυπικό ζευγάρι σύγχρονων παπουτσιών pointe έχει μεγαλύτερο βάρος από αυτά που φορούσαν οι χορεύτριες το 1832.

Πηγή: danzaballet.com