Οι μέθοδοι διδασκαλίας στο μπαλέτο

Υπάρχουν διαφορετικές μέθοδοι διδασκαλίας του μπαλέτου ανάλογα με την περιοχή προέλευσής τους όπως το Ρώσικο, το Γαλλικό, το Δανέζικο, το Ιταλικό, το Βρετανικό και το Αμερικάνικο μπαλέτο.

Οι κύριες μέθοδοι διδασκαλίας στο μπαλέτο είναι:

1. Vaganova

2. Cecchetti

3. Γαλλική Σχολή

4. Bournonville

5. Βασιλική Ακαδημία Χορού (RAD)

6. Balanchine

Η Μέθοδος Vaganova είναι μια μέθοδος διδασκαλίας κλασικού μπαλέτου που αναπτύχθηκε από την Agrippina Vaganova. Αυτή η μέθοδος συνδυάζει το ρομαντικό ύφος του γαλλικού μπαλέτου και τον δραματικό ψυχισμό του ρωσικού χαρακτήρα με την αθλητική δεξιοτεχνία που χαρακτηρίζει την ιταλική σχολή αλλάζοντας το παλιό αυτοκρατορικό ύφος της διδασκαλίας μπαλέτου.

Η Vaganova ήταν φοιτήτρια στην Αυτοκρατορική Σχολή Μπαλέτου της Αγίας Πετρούπολης, από την οποία αποφοίτησε το 1897 για να χορέψει επαγγελματικά με την συγγενική εταιρεία της Σχολής, το Αυτοκρατορικό Ρωσικό Μπαλέτο. Αποσύρθηκε από το χορό το 1916 για να ακολουθήσει μια σταδιοδρομία διδασκαλίας. Μετά τη Ρωσική επανάσταση του 1917, επέστρεψε στη Σχολή ως καθηγήτρια το 1921. Η μέθοδος εκπαίδευσης μπαλέτου που ανέπτυξε έχει γίνει γνωστή σε όλο τον κόσμο ως η μέθοδος Vaganova και δημιουργήθηκε στη Σχολή Μπαλέτου όπου ήταν Διευθύντρια και στην οποία έχουν φοιτήσει ορισμένοι από τους διασημότερους χορευτές στην ιστορία.

Μετά από εμπειρία 30 ετών στη διδασκαλία μπαλέτου και την παιδαγωγική, η Vaganova ανέπτυξε μια ακριβή τεχνική χορού και ένα σύστημα διδασκαλίας. Τα μαθήματα χορού περιλαμβάνουν την πλαστικότητα στην κίνηση και την απαιτούμενη δύναμη, ευελιξία και αντοχή για το μπαλέτο. Μεγάλο μέρος της δουλειάς της επικεντρώθηκε στην ικανότητα του χορευτή να εκτελέσει ένα κλασικό pas de deux και στις δεξιότητες που είναι απαραίτητες για μια τέτοια απόδοση. Από την άποψη της παιδαγωγικής κατάρτισης, η Vaganova επικέντρωσε την προσοχή της στην ακρίβεια της εκπαίδευσης ενός δασκάλου, ιδιαίτερα στο αντικείμενο της εκπαίδευσης, για πόσο καιρό θα διδάξουν και σε τι βαθμό.

Το 1948, η Vaganova έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο “The Foundation For Dance” (περισσότερο γνωστό με τίτλο “Βασικές Αρχές του Ρωσικού Κλασικού Χορού”). Στο βιβλίο περιγράφονται οι απόψεις της για την τεχνική του μπαλέτου και την παιδαγωγική. Αυτό το προοδευτικό πρόγραμμα κατάρτισης έχει δημιουργήσει μερικούς από τους καλύτερους χορευτές στον κόσμο, όπως η Άννα Πάβλοβα, η Ναταλία Μακάροβα , ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ , ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, ο θρυλικός χορογράφος Ζορζ Μπαλανσίν και πολλούς επαγγελματίες χορευτές σχεδόν σε κάθε εταιρεία στον κόσμο.

Το 1957 η Σχολή μετονομάστηκε σε Ακαδημία Μπαλέτου Vaganova σε αναγνώριση των επιτευγμάτων της. Σήμερα η μέθοδος Vaganova είναι η πιο δημοφιλής μέθοδος διδασκαλίας μπαλέτου της Ρωσίας. Επίσης χρησιμοποιείται ευρέως στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική. Η Ακαδημία Μπαλέτου Vaganova συνεχίζει να συνεργάζεται με τη Σχολή του πρώην Αυτοκρατορικού Ρωσικού Μπαλέτου, γνωστό σήμερα ως Μπαλέτο Μαριίνσκι.

Η μέθοδος Vaganova θεωρείται ότι είναι πολύ ακριβής στις κινήσεις. Ακόμα κι αν ένας εκπαιδευμένος χορευτής με τη μέθοδο Vaganova είναι πολύ ισχυρός και με ξεκάθαρες γραμμές στην κίνηση του θα εξακολουθεί να έχει πλαστικότητα και να αποδίδει καλά στη σκηνή χωρίς να έχει δυσκαμψία.

Υπάρχουν οκτώ επίπεδα μέχρι και το δίπλωμα που ακολουθεί αυτό το διεθνές πρόγραμμα σπουδών.

Η αρχική εκπαίδευση επικεντρώνεται στην epaulement ή την τυποποιημένη στροφή των ώμων και του σώματος, η οποία σχετίζεται με την ανάπτυξη του συνόλου της σταθερότητας και αντοχής στο πίσω μέρος του σώματος για την παραγωγή ενός αρμονικού συντονισμού του σώματος και της συνέχειας της κίνησης. Αυτός ο πυρήνας της ενδυνάμωσης του σώματος δίνει κατά συνέπεια ακριβής, εύκολη μετακίνηση του σώματος και η εκπαίδευση στην epaulement, με τη σειρά της, προσφέρει στον χορευτή μια διαισθητική πρόβλεψη για το πώς να χρησιμοποιεί καλύτερα κάθε μέρος του σώματός του παράγοντας εκπληκτικό αποτελέσματα και τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί σωστά τα χέρια και το βλέμμα.

Η Μέθοδος Cecchetti είναι μια μέθοδος εκπαίδευσης μπαλέτου που επινοήθηκε από τον Ιταλό καθηγητή μπαλέτου Enrico Cecchetti (1850-1928). Η μέθοδος είναι ένα αυστηρό σύστημα εκπαίδευσης, με ιδιαίτερη μέριμνα για την ανατομία εντός των ορίων της κλασικής τεχνικής μπαλέτου και επιδιώκει να αναπτύξει τα βασικά χαρακτηριστικά του χορού στους μαθητές του μέσα από ένα άκαμπτο καθεστώς κατάρτισης. Ο στόχος είναι για το μαθητή να μάθει να χορεύει με τη μελέτη και την εσωτερίκευση των βασικών αρχών, σε μια προσπάθεια να γίνουν αυτάρκεις και όχι μιμούμενοι τις κινήσεις που εκτελούνται από τον δάσκαλό τους.

Η μέθοδος έχει παραδοσιακά επτά βαθμούς με τις εξετάσεις μέχρι το επίπεδο διπλώματος.

Αυτή η μέθοδος εξασφαλίζει ότι οι διαφορετικοί τύποι σταδίων εξέλιξης επιτυγχάνονται σε μια προγραμματισμένη ακολουθία και ότι κάθε μέρος του σώματος δουλεύεται ομοιόμορφα. Κάθε άσκηση εκτελείται προς τα αριστερά όσο και προς τα δεξιά, αρχίζοντας από τη μία πλευρά την μία εβδομάδα και την άλλη την επόμενη.

Όπως συμβαίνει με όλες τις τεχνικές κατάρτισης μπαλέτου, η μέθοδος Cecchetti διδάσκει τον μαθητή να σκεφτεί την κίνηση του πέλματος, το πόδι, το χέρι και το κεφάλι, όχι ανεξάρτητα αλλά σε σχέση με ολόκληρο το σώμα για να παρουσιάσει χαριτωμένες γραμμές. Ο Cecchetti θεωρούσε ότι είναι πιο σημαντικό να εκτελείται μια άσκηση σωστά μία φορά, από ό,τι να γίνεται πολλές φορές απρόσεκτα. Στη συγκεκριμένη μέθοδο η ποιότητα και όχι η ποσότητα είναι ο κανόνας καθοδήγησης.

Η μέθοδος περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο λεξιλόγιο της κίνησης, συμπεριλαμβανομένων περίπου σαράντα "adagios" τα οποία συνέθεσε ο Cecchetti για την ανάπτυξη και τη συντήρηση των ικανοτήτων του χορευτή. Είναι ιδιαίτερα γνωστή για τις οκτώ port de bras της.

Παρά το γεγονός ότι ο Cecchetti επιμείνει στην αυστηρή τήρηση του πρόγραμμα της καθημερινής πρακτικής, δίδαξε, επίσης, ότι το μάθημα της ημέρας θα πρέπει να ακολουθείται από τη μελέτη νέων βημάτων που έχει συνθέσει ο δάσκαλος για να αναπτύξει τις ικανότητες του μαθητή στη “γρήγορη μελέτη” και το ταλέντο του να αφομοιώνει νέα βήματα και νέες "enchaînements".

Η «École Française», χαρακτηρίζεται από την έμφαση στην ακρίβεια, την κομψότητα και νηφαλιότητα.

Το Μπαλέτο εξαπλώθηκε γρήγορα από τις Ιταλικές αυλές τις Αναγέννησης του 15ου και 16ου αιώνα και τη Γαλλική Αυλή της Αικατερίνης των Μεδίκων, όπου είχε αναπτυχθεί περαιτέρω. Το 17ο αιώνα, κατά την περίοδο του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου ΙΔ', το μπαλέτο κωδικοποιήθηκε, όταν χόρευαν σε περιορισμένο βαθμό άνδρες. Η κυριαρχία των Γάλλων στο λεξιλόγιο του μπαλέτου αντανακλά αυτή την ιστορία. Έγινε επίσης μια μορφή που συνδέονται στενά με την όπερα.

Το μεγάλο αστέρι του μπαλέτου ο Rudolf Nureyev όταν ήταν Διευθυντής του Μπαλέτου της Όπερας του Παρισιού δημιούργησε νέες χορογραφίες και κατ' επέκταση νέες εκδόσεις των μεγάλων κλασικών μπαλέτων όπως Η Μπαγιαντέρα, Η Λίμνη των Κύκνων, Ρωμαίος και Ιουλιέτα, Ραϋμόντα, Σταχτοπούτα, Η Ωραία Κοιμωμένη. Ως Καλλιτεχνικός Διευθυντής του θιάσου έδωσε νέα μορφή στο μπαλέτο και έφερε στο προσκήνιο μια ολόκληρη γενιά νέων χορευτών γνωστών ως “Étoiles” (κορυφαίοι χορευτές) όπως Manuel Legris, Laurent Hilaire, Kader Belarbi, Isabelle Guerin, Elisabeth Maurin και άλλοι.

Από τότε η Γαλλική Σχολή έχει μετατραπεί σε Σχολή Νουρέγιεφ και εκφράζει το ξεχωριστό ύφος του στο μπαλέτο με βάση τα βήματα που δίδαξε και στα οποία ο ίδιος διακρίθηκε για το ταλέντο του. Η μεγάλη ταχύτητα και ποιότητα των βημάτων που απαιτούν μια πιο αργή μουσική είναι χαρακτηριστικό αυτού του στυλ. Αυτή η επιρροή διήρκεσε από τη δεκαετία του 1980 έως τη δεκαετία του 2000 που οι χορευτές που είχε ξεχωρίσει ο Νουρέγιεφ σταμάτησαν να χορεύουν.

Η μέθοδος Bournonville είναι ένα σύστημα τεχνικής μπαλέτου και κατάρτισης που επινοήθηκε από τη Δανό καθηγητή μπαλέτου August Bournonville.

Ο August Bournonville είχε εκπαιδευτεί με τον πατέρα του Antoine Bournonville και άλλους σημαντικούς Γάλλους καθηγητές μπαλέτου. Είχε επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την πρώτη Γαλλική σχολή μπαλέτου, στοιχεία της οποίας διατηρούσε στη διδασκαλία και τη χορογραφία του, όταν οι παραδοσιακές γαλλικές μέθοδοι άρχισαν να εξαφανίζονται από το Ευρωπαϊκό μπαλέτο. Αυτό που σήμερα θεωρείται ότι είναι το "στυλ Bournonville" είναι ουσιαστικά η αφιλτράριστη τεχνική της Γαλλικής σχολής κλασικού χορού του 19ου αιώνα.

Η τεχνική περιλαμβάνει πολύ βασική χρήση των χεριών, συνήθως τη διατήρησή τους σε θέση preparatoire. H Perpetual έχει να κάνει με τη χρήση απλών διαγώνιων epaulements. Το λεξιλόγιο για τους άνδρες περιλαμβάνει ουσιαστικά διάφορες μορφές από γρήγορες κινήσεις. Οι πιρουέτες εκτελούνται με χαμηλό developpe σε seconde, στη συνέχεια από seconde, για στροφές προς τα έξω και με χαμηλό developpe στην 4η για στροφές προς τα μέσα. Επίσης συχνή είναι η χρήση της πέμπτης θέσης bras en bas (προπαρασκευαστική θέση) στην αρχή και στο πέρας των κινήσεων.

Η κατευθυντήρια αρχή της μεθόδου Bournonville είναι ότι ο χορευτής πρέπει να εκτελέσει μια κίνηση με φυσική χάρη και αρμονία ανάμεσα στο σώμα και τη μουσική.

Η χαριτωμένη epaulement με πιρουέτα εφιστά την προσοχή προκειμένου να δοθεί έμφαση στην κίνηση. Το χαμηλωμένο βλέμμα δίνει την εντύπωση της καλοσύνης, χωρίς να προβάλλεται η εικόνα της υπερηφάνειας. Μεγάλη προσοχή δίνεται στο σχήμα και τοποθέτηση των χεριών. Οι βραχίονες κινούνται στο μπροστινό μέρος του σώματος σε όλες τις θέσεις, έτσι ώστε να είναι ανατομικά στις σωστές θέσεις. Τα πόδια είναι χαμηλά στη θέση cou de pied, με τα δάκτυλα του ποδιού πίσω από τον αστράγαλο του σταθερού ποδιού. Οι πιρουέτες εκτελούνται με χαμηλή θέση των ποδιών, με αποτέλεσμα οι μεγάλες φούστες να κερδίσουν τις κυρίες κατά τη διάρκεια της εποχής του.

Η Μέθοδος Bournonville διακρίνεται για την ανάπτυξη της γρήγορης κίνησης των ποδιών, όπως απαιτείται από την χορογραφία του Bournonville.Όμως η προσπάθεια δεν πρέπει να είναι ορατή. Ακόμα και τα πιο δύσκολα βήματα πρέπει να εκτελούνται με διακριτικό τρόπο.

Θα πρέπει να υπάρχει μια ορατή αντίθεση ανάμεσα στην ταχύτητα των ποδιών και τη χάρη των χεριών και του κορμού. Τα πόδια είναι ο ρυθμός, τα χέρια είναι η μελωδία.

Η Βασιλική Ακαδημία Χορού (RAD) ιδρύθηκε στο Λονδίνο της Αγγλίας το 1920 από τους Genée, Karsavina, Bedells, E. Espinosa και Richardson και έλαβε Βασιλική αναγνώριση το 1936. Η Adeline Genée ήταν ότι η πρώτη διευθύντρια, την οποία διαδέχθηκε η Margot Fonteyn το 1954. Είναι μία από τις μεταγενέστερες μεθόδους μπαλέτου επίσης γνωστή ως το Αγγλικό στυλ του μπαλέτου. Στόχος της ήταν να παρουσιάσει τον καλλιτεχνικό χορό σε όλη τη Μεγάλη Βρετανία και και ιδιαίτερα τον κλασικό ακαδημαϊκό χορό και τη συνεχή βελτίωση της διδασκαλίας των προτύπων.Τώρα αυτή η μέθοδος είναι επίσης ευρέως διαδεδομένη και στη Βόρεια Αμερική.

Η πιο αναγνωρίσιμη πτυχή της μεθόδου διδασκαλίας RAD είναι η προσοχή στη λεπτομέρεια κατά την εκμάθηση της βασικής τεχνικής του μπαλέτου και η άνοδος του βαθμού δυσκολίας στις ασκήσεις συνήθως είναι πολύ αργή.

Ενώ η δυσκολία της άσκησης μπορεί να αυξηθεί μόνο ελαφρώς από βαθμίδα σε βαθμίδα, μεγαλύτερη σημασία δίνεται στο αν ο μαθητής εκτελεί ένα βήμα με βελτιωμένη τεχνική. Για παράδειγμα, οι ασκήσεις plie εκτελούνται σχολαστικά σε όλες τις χαμηλότερες βαθμίδες εκπαίδευσης (grades) για να μπορέσει ο φοιτητής να βελτιώσει σταδικά τον τρόπο εκτέλεσης του plie και να πραγματοποιεί αρτιότερες περιστροφές.

Η αρχή πίσω από αυτή τη μέθοδο είναι ότι εάν διατίθεται περισσότερος χρόνος για την επίτευξη της βέλτιστης τεχνικής πριν από την εισαγωγή νέων βημάτων, τόσο πιο εύκολο είναι για το μαθητή να μάθει τα δυσκολότερα βήματα, εκτελώντας τη βασική τεχνική στο μέγιστο.

Η Μέθοδος Μπαλανσίν είναι μια τεχνική μπαλέτου που αναπτύχθηκε από τον χορογράφο Ζορζ Μπαλανσίν, απόφοιτο της Ακαδημίας Μπαλέτου Vaganova και χρησιμοποιήθηκε αρχικά στο Μπαλέτο της Νέας Υόρκης. Απαιτεί υπερβολική ταχύτητα, πολύ βαθιά plie, αντισυμβατική κίνηση των χεριών και των βραχιόνων και έμφαση στις γραμμές. Οι En-dehors πιρουέτες συχνά εκτελούνται από μια 4η θέση στα πόδια με ισιωμένο το πίσω πόδι και επέκταση μπροστά του βραχίονα (δηλαδή, ένα βαθύ κάθισμα, σε αντίθεση με ένα plie).

Επίσης στη μέθοδο αυτή ξεχωρίζει η διακριτική arabesque, με το ισχίο του χορευτή να ανοίγει προς το κοινό, ενώ η πλευρά του βραχίονα πιέζεται προς τα πίσω, χρησιμοποιώντας μια σπιράλ κίνηση για να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση μιας μεγαλύτερης και ψηλότερης γραμμής arabesque. Η συνολική ψευδαίσθηση της μεθόδου Μπαλανσίν είναι ότι οι χορευτές χρησιμοποιούν περισσότερο χώρο σε λιγότερο χρόνο: ταχύτητα, ύψος, μήκος και μια διακεκομμένη μουσικότητα συνδυάζονται αρμονικά στην κίνηση.

Η μέθοδος Μπαλανσίν διδάσκεται στη Σχολή του American Ballet, στη Σχολή του Μπαλέτου της Νέας Υόρκης και σε πολλές άλλες Σχολές από τους μαθητές του Μπαλανσίν, όπως στο Μαϊάμι, στο Σικάγο και στη Σχολή του Μπαλέτου της κορυφαίας χορεύτριας Suzanne Farrell στην Ουάσιγκτον.

Οι χορευτές που έχουν εκπαιδευτεί με τη μέθοδο Μπαλανσίν πρέπει να είναι εξαιρετικά σταθεροί και ευέλικτοι.

Πηγή: ottawaballetschool.com