Δον Κιχώτης: Η ιστορία και η υπόθεση του εντυπωσιακού, ρομαντικού κλασικού μπαλέτου

O Δον Κιχώτης είναι ένα μπαλέτο που στην πρωταρχική του μορφή ήταν χωρισμένο σε τέσσερις πράξεις και οκτώ σκηνές και βασίζεται στο διάσημο μυθιστόρημα Don Quixote  de la Mancha του Miguelde Cervantes. Η χορογραφία του μπαλέτου δημιουργήθηκε από τον Marius Petipa και η μουσική από τον Ludwig Minkus. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Ρωσία από το Μπαλέτο του Imperial Bolshoi Theatre της Μόσχας στις 26 Δεκεμβρίου 1869. Αργότερα ο Petipa και ο Minkus αναθεώρησαν το μπαλέτο επεκτείνοντας την πρωταρχική του μορφή σε πέντε πράξεις και έντεκα σκηνές για το Imperial Ballet. Η αναθεωρημένη μορφή του μορφή του μπαλέτου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 21 Νοεμβρίου 1871 στο Imperial Bolshoi Kamenny Theatre της Αγίας Πετρούπολης.

Όλες οι σύγχρονες παραγωγές του μπαλέτου των Petipa/Minkus προέρχονται από την έκδοση που παρουσίασε ο Alexander Gorsky για το BolshoiTheatreτης Μόσχας το 1900. Το 1902 η συγκεκριμένη παραγωγή προετοιμάστηκε για να παρουσιαστεί από το Imperial Ballet της Αγίας Πετρούπολης.

Ιστορία του μπαλέτου

Τα δύο κεφάλαια του μυθιστορήματος στα οποία βασίζεται το μπαλέτο, προσαρμόστηκαν έτσι ώστε να ταιριάζουν στο μπαλέτο πρώτη φορά το 1740 από τον Franz Hilverding  στη Βιέννη της Αυστρίας. Το 1768 ο μεγάλος Balletmaster Jean Georges Noverre δημιούργησε  μια νέα έκδοση του Δον Κιχώτη στη Βιέννη χρησιμοποιώντας τη μουσική του Josef Starzer. Η νέα αυτή παραγωγή φαίνεται πως ήταν αναβίωση της αρχικής του Hilverding.

Ο Charles Didelot, γνωστός σήμερα ως «πατέρας του Ρωσικού Μπαλέτου» παρουσίασε μια έκδοση του Δον Κιχώτη αποτελούμενη από δύο πράξεις στην Αγία Πετρούπολη για το Αυτοκρατορικό Μπαλέτο το 1808. Το 1809 μια έκδοση του έργου παρουσιάστηκε στο Her Majesty's Theatre από τον James Harvey D'Egville. Το 1839 ο Paul Taglioni (θείος της MarieTaglioni) παρουσίασε τη δική του εκδοχή του μπαλέτου Δον Κιχώτης για το Berlin Court Opera Ballet, ενώ το 1843 ο θείος του, Salvatore Taglioni, παρουσίασε μια παραγωγή στο Teatro Regio στο Τορίνο.

Η πιο διάσημη παραγωγή του μπαλέτου δημιουργήθηκε από τον χορογράφο Marius Petipa, τον Maître de Ballet του Tsar's Imperial Ballet της Αγίας Πετρούπολης και από τον συνθέτη Ludwig Minkus. Στη συνέχεια ο Petipa προετοίμασε το έργο ειδικά για το Μπαλέτο Imperial Bolshoi Theatre της Μόσχας. Η παραγωγή έκανε πρεμιέρα στις 26 Δεκεμβρίου 1869 με μεγάλη επιτυχία. Κορυφαίοι χορευτές στην πρεμιέρα ήταν ο Wilhelm Vanner (Don Quixote), Anna Sobeshchanskaya (Kitri), Sergei Sokilov (Basil), Polina Karpakova (Dulcinea), Vassily Geltser (SanchoPanza), Leon Espinosa (Harlequin) και Dmitri Kuznetsov (Gamache).

Ο Petipa ανέβασε εκ νέου το μπαλέτο σε μια πλουσιότερη και μεγαλύτερη παραγωγή για το St. Petersburg Imperial Ballet που έκανε πρεμιέρα την 21η Νοεμβρίου 1871. Στην παραγωγή αυτή κορυφαίοι χορευτές ήταν η Alexandra Vergina (Kitri), ο Timofei Stukolkin (Don Quixote) και ο Lev Ivanov (Basil). Επίσης η νέα αυτή παραγωγή αποτελείτο από πέντε πράξεις (έντεκα επεισόδια, ένας πρόλογος και ένας επίλογος) και χρησιμοποιήθηκαν τα ίδια σκηνικά με την πρώτη παραγωγή.

Ο Alexander Gorsky δημιούργησε και παρουσίασε μια αναβίωση του μπαλέτου για το Μπαλέτο του Imperial Bolshoi Theatre της Μόσχας στις 19 Δεκεμβρίου 1900, μια παραγωγή που στη συνέχεια ανέβασε για το Imperial Ballet της Αγίας Πετρούπολης και έκανε πρεμιέρα στις 2 Φεβρουαρίου 1902.  Το καστ ήταν μοναδικό: ως Kitri χόρευε η Mathilde Kschessinskaya, ως Basil ο Nikolai Legat, ως DonQuixoteο Aleksei Bulgakov, ως Sancho Panza ο Enrico Cecchetti και ως Gamache ο Pavel Gerdt, ενώ ως Street Dancer, Amor και Juanita χόρευαν οι νεαρές μπαλαρίνες Olga Preobrazhenskaya, Tamara Karsavina και Anna Pavlova αντίστοιχα.

Ο Gorsky στις παραγωγές του που παρουσιάστηκαν το 1900 και 1902 προσέθεσε νέους χορούς. Συγκεκριμένα στην παραγωγή του 1900, ο Gorsky πρόσθεσε νέους χορούς με μουσική του Anton Simon - μια variation για ένα νέο χαρακτήρα που ενσωματώθηκε από τον Gorsky και ονομάστηκε Dryad Queen, ένας χορός για τις ακόλουθες της Dryad Queen καθώς και ένας επιπλέον ισπανικός χορός για την τελευταία σκηνή. Όταν ανέβασε την παραγωγή αυτή στην Αγία Πετρούπολη το 1902, ο συνθέτης Riccardo Drigo  συνέθεσε δύο νέες variations για την Kschessinskaya – την περίφημη Variationτης Kitriμε το υπέροχο pas de deux στο φινάλε και την Variationτης Kitriως Dulcinea για την σκηνή του ονείρου του Δον Κιχώτη (είναι αυτές οι variations που εξακολουθούν να διατηρούνται και στις σύγχρονες παραγωγές και συχνά λανθασμένα αποδίδονται στον Minkus). Επίσης ο Gorsky ενσωμάτωσε το Grand pas des toréadors από το μπαλέτο του 1881 Zoraiya των Petipa / Minkus, ένα κομμάτι που εξακολουθεί να περιλαμβάνεται στις σύγχρονες παραγωγές του Δον Κιχώτη.

Το μπαλέτο συνέχισε να παρουσιάζεται στη Ρωσία και μετά την επανάσταση του 1917, παρόλο που πολλά άλλα μπαλέτα έπαψαν να παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής περιόδου. Μάλιστα έγινε μέρος του μόνιμου ρεπερτορίου τόσο στο Bolshoi Theatre της Μόσχας (οι πιο γνωστές παραγωγές είναι εκείνες των Rostislav Zakharov  και Kasyan Goleizovsky το 1940, η οποία περιελάμβανε νέα μουσική από τον Vassily Soloviev-Sedoy) όσο και στο Kirov Theatre του Leningrad (με δημοφιλέστερες τις παραγωγές του Fedor Lopukhov  το 1923 με νέα χορογραφία για το fandango και του Pyotr Gusevτο 1946, με τροποποιημένο σενάριο από τον Yuri Slonomsky και με νέους χορούς που εισήγαγε η Nina Anisimova).

Από τη Ρωσία στον υπόλοιπο κόσμο

Το μπαλέτο Δον Κιχώτης παρουσιάστηκε και σε άλλες χώρες πέρα από την Ρωσία, πρώτα από το συγκρότημα μπαλέτου της Anna Pavlova  το 1924 σε μια συντομευμένη έκδοση της παραγωγής του Gorsky του 1902, παρόλο που το πλήρες σε μήκος έργο δεν ανέβηκε στο εξωτερικό για πολλά χρόνια. Το διάσημο Grand Pas de Deux, από την τελευταία σκηνή του μπαλέτου, άρχισε να παρουσιάζεται στη Δύση από τη δεκαετία του 1940 όπου ανέβηκε για πρώτη φορά από το Ballet Russe de Monte Carlo. Η πρώτη μεγάλου μήκους παραγωγή του μπαλέτου που ανέβηκε στη σκηνή εκτός Ρωσίας είχε εντελώς νέα σκηνοθεσία, χορογραφία και δημιουργήθηκε από την Ninette de Valois για το Royal Ballet το 1950. Η πρώτη πλήρης αναβίωση της πρωταρχικής ρωσικής παραγωγής που παρουσιάστηκε στη Δύση ήταν από Μπαλέτο Rambert το 1962. Το 1966 ο Rudolf Nureyev οργάνωσε τη δική του έκδοση του μπαλέτου για το Vienna State Opera Ballet, χρησιμοποιώντας το έργο του Minkus προσαρμοσμένο από τον John Lanchbery. Το 1973 ο Nureyev γύρισε σε ταινία τη δική του έκδοση για το μπαλέτο Δον Κιχώτης με το Μπαλέτο της Αυστραλίας (Australian Ballet) και τον Robert Helpmann στο ρόλο του Δον Κιχώτη. Το 1980 ο Mikhail Baryshnikov παρουσίασε τη δική του έκδοση του Δον Κιχώτη για το American Ballet Theatre, μια παραγωγή που έχει ανεβεί από πολλές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης και του Μπαλέτου της Όπερας του Παρισιού. Σήμερα, το μπαλέτο «Δον Κιχώτης» έχει παρουσιαστεί από πολλές εταιρείες σε όλο τον κόσμο, σε πολλές διαφορετικές εκδόσεις και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα κλασικά μπαλέτα των εποχών.

Επίσης ο Αμερικανός χορογράφος George Balanchine δημιούργησε μια διεθνούς φήμης σύγχρονη εκδοχή του συγκεκριμένου μπαλέτου το 1965 για το New York City Ballet με τη μουσική του Nicolas Nabokov. Στην έκδοση αυτή ο Balanchine εμφανιζόταν ως Δον Κιχώτης και η Suzanne Farrell ως Dulcinea. Από τα μέσα του 1970 το μπαλέτο εντάχθηκε στο μόνιμο ρεπερτόριο του New York City Ballet, ενώ το 2005 ανακατασκευάστηκε από την Farrell για την εταιρεία και συνέχισε να παρουσιάζεται σε παραστάσεις.

Λιμπρέτο για την παραγωγή του Petipa (Αγία Πετρούπολη, 1871)

Χαρακτήρες

Bachelor of Arts Sanson Carrasco

Antonina

Don Quixote

Sancho Panza

Lorenzo  (ένας ξενοδόχος)

Kitri (κόρη του Lorenzo)

Basilio (ένας κουρέας, ερωτευμένος με την Kitri)

A Gypsy Chief(ένας αρχηγός τσιγγάνων)

Graziosa (η κόρη του GypsyChief)

Dulcinea

Gamache (προορίζεται να παντρευτεί την Kitri)

Villagers, Toreadors, Gypsies, Fairies, Gnomes, Dryads (χωρικοί, τσιγγάνοι,νεράιδες, κ.α.)

Υπόθεση μπαλέτου

Πρόλογος

Περιπλάνηση του Δον Κιχώτη (Don Quixote's Study)

Ο Bachelor Sanson Carrasco παρουσιάζεται να καλύπτει μια βιβλιοθήκη με μια ταπετσαρία, ενώ η Antonina τοποθετεί μια παλιά σκουριασμένη πανοπλία και ένα κράνος κατασκευασμένο από χαρτόνι σ’ ένα ντουλάπι.

Ο Δον Κιχώτης de la Mancha εισέρχεται στο χώρο διαβάζοντας ένα βιβλίο. Πηγαίνει στη βιβλιοθήκη και δεν βρίσκει αυτό που ψάχνει. Πιστεύει πως το έχουν κλέψει κάποιοι κακοί μάγοι. Μετά κάθεται σε μια πολυθρόνα και συνεχίζει την ανάγνωση. Απολαμβάνει τις ιστορίες με γενναίους ιππότες, γίγαντες και άλλα φανταστικά πλάσματα. Αλλά πιο πολύ απ’ όλα ο Δον Κιχώτης ονειρεύεται την αγαπημένη του Dulcinea, μια γυναίκα για την οποία πιστεύει ότι είναι τόσο καλή και ευγενική που μοιάζει με θεότητα. Της γνέφει και αποκοιμιέται ονειροπολώντας τις ρομαντικές περιπέτειες τους. Το σκοτάδι απλώνεται παντού.

Ξαφνικά εμφανίζεται ο υπηρέτης του, ο Sancho Panza, που ανεβαίνει βιαστικά μέσα από το παράθυρο. Καταφτάνει κυνηγημένος από μια ομάδα οργισμένων γυναικών από την αγορά από τις οποίες πήρε ψωμί και ένα κοτόπουλο. Ο Δον Κιχώτης ξυπνάει από την αναταραχή και στέλνει τις γυναίκες μακριά.

 Ο Δον Κιχώτης λέει στον Sancho ότι είναι αποφασισμένος να πάρει μέρος σε περιπέτειες ως περιπλανώμενος- ιππότης, αναζητώντας παράλληλα την αγαπημένη του Dulcinea. Του δείχνει το κράνος του από χαρτόνι, το οποίο ακουμπά με το σπαθί του και γίνεται μια μάζα στο πάτωμα. Η Antonina του προτείνει να χρησιμοποιήσει αντ' αυτού μια λεκάνη, η οποία θα αποτελέσει ένα θαυμάσιο κράνος. Ο Δον Κιχώτης συμφωνεί με ενθουσιασμό και την τοποθετεί στο κεφάλι του δίνοντας εντολές στον Sancho για να του φέρει την πανοπλία, το ξίφος και δόρυ του και να ετοιμαστεί το άλογό του που ονομάζεται Rosinante.

1^η Πράξη

Μια αγορά στη Βαρκελώνη

Η Kitri, η κόρη ενός ιδιοκτήτη πανδοχείου, αποδρά από το σπίτι της για να συναντηθεί τον αγαπημένο της, τον κουρέα Basilio. Ο πατέρας της, ο Lorenzo, τους ανακαλύπτει και διώχνει μακριά τον Basilio, ενώ η Kitri δακρύζει.

Καταφτάνει ο πλούσιος ευγενής Gamache, ο οποίος είναι επίσης ερωτευμένος με την Kitri. Πηγαίνει στον Lorenzo και ζητάει το χέρι της κόρης του. Ο ξενοδόχος δέχεται με ευχαρίστηση, αλλά η Kitriτρομάζοντας στη σκέψη πιθανού γάμου της με τον Gamache τρέχει μακριά.

Ο χορός ξεκινά από την πλατεία και κάποιοι toreadors προσπαθούν να απαγάγουν τα κορίτσια που τους αρέσουν, αλλά οι συγγενείς και οι εραστές τους σπεύδουν να τις βοηθήσουν. Τη στιγμή αυτή καταφτάνει ο Δον Κιχώτης πάνω στο άλογο του Rosinante, ακολουθούμενος από τον Sancho πάνω σ’ ένα γάιδαρο. Ακολουθώντας την εντολή του κυρίου του, ο Sancho κάνει θόρυβο με το σκουριασμένο κέρατο του, αναγκάζοντας τους κατοίκους να καλύψουν τα αυτιά τους.

Ο Lorenzo εξέρχεται βιαστικά από το πανδοχείο του και ο Δον Κιχώτης θεωρώντας πως είναι άρχοντας ενός περίφημου κάστρου, κατεβαίνει από το άλογο του και πέφτει στα γόνατα ικετεύοντας τον να του επιτρέψει να τον υπηρετούν. Ο Lorenzo γοητευμένος καλεί τον ιππότη να καθίσει στο μπαλκόνι του.

Ο Sancho παραμένει στην πλατεία περιτριγυρισμένος από κορίτσια που τον προκαλούν να λάβει μέρος στο παιχνίδι με τον τυφλό άνδρα. Στη συνέχεια, κάποια αγόρια βάζουν τον Sancho σε μια κουβέρτα και τον πετούν στον αέρα. Ο Δον Κιχώτης σπεύδει να τον βοηθήσει και τελικά τον αφήνουν ελεύθερο.

Οι αγρότες συγκεντρώνονται στην πλατεία και χορεύουν. Η Kitri επιστρέφει και ο Δον Κιχώτης παρατηρώντας τη αναγνωρίζει στο πρόσωπο της την αγαπημένη του Dulcinea, την οποία κάποιοι κακοί μάγοι έχουν μεταμορφώσει σε άνθρωπο. Ζηλεύοντας που εκείνη αγαπά τον Basilio, ο Δον Κιχώτης της ζητά να γίνει παρτενέρ της. Ο Lorenzo επιπλήττει την Kitriπου πηγαίνει με τον Basilio. Στη συνέχεια η Kitriκαι ο Basilio τρέχουν μαζί μακριά και ο Lorenzo και ο Gamache τους ακολουθούν. Ο Δον Κιχώτης δίνει εντολή στον Sancho να φέρει το άλογο του για να τους ακολουθήσουν.

2^η Πράξη

Σκηνή 1^η : Το εσωτερικό ενός πανδοχείου

Η Kitri εισέρχεται με τον Basilio και ενώνει όσους χορεύουν. Μέσα στο χαρούμενο αυτό κλίμα καταφτάνουν ο Lorenzo και ο Gamache ακολουθούμενοι από τον Δον Κιχώτη και τον Sancho. Ο Lorenzo, βλέποντας την κόρη του, αποφασίζει να δώσει την ευλογία του για την ένωση της με τον ευγενή Gamache. Ο Basilio θυμώνει, κατηγορεί την Kitriγια απιστία, τραβάει ένα σπαθί και μαχαιρώνει τον εαυτό του. Καθώς πεθαίνει ικετεύει τον Lorenzo να ενωθούν με την Kitri, αλλά ο Lorenzo και ο Gamache αρνούνται.

Ο Δον Κιχώτης πλησιάζει τον Gamache και τον προκαλεί σε μονομαχία επειδή αρνήθηκε την επιθυμία ενός ετοιμοθάνατου. Ο Gamache αρνείται να πολεμήσει και οι παρευρισκόμενοι που γλεντούσαν τον οδηγούν έξω από το πανδοχείο. Ο Lorenzo, νιώθοντας ένοχος για όσα συνέβησαν, συμφωνεί να ενώσει τον Basilio με την Kitri. Τότε ο Basilio βγάζει το σπαθί και λέει σε όλους ότι ήταν ένα αστείο.

Σκηνή 2^η : Ένας καταυλισμός αθίγγανων ανάμεσα στους ανεμόμυλους έξω από το χωριό

Ένας κλόουν φαίνεται να περπατά με την Graziosa, την κόρη του αρχηγού των τσιγγάνων. Ένας τσιγγάνος λέει στον αρχηγό για την προσέγγιση του Δον Κιχώτη. Ο αρχηγός των τσιγγάνων σχεδιάζει ένα τέχνασμα προς όφελος του και, βάζοντας ένα στέμμα με μανδύα, κάθεται σαν να ήταν ένας βασιλιάς στον θρόνο. Ο Δον Κιχώτης, έχοντας εξαπατηθεί, γονατίζει μπροστά στον αρχηγό. Ο αρχηγός τον διατάζει να καθίσει δίπλα του και δίνει εντολή να ξεκινήσει ένα φεστιβάλ προς τιμήν του. Το φεστιβάλ ξεκινά με χορούς των τσιγγάνων και συνεχίζεται με μια παράσταση του θεάτρου μαριονέτας.

Ο Δον Κιχώτης είναι ευχαριστημένος με τις εκδηλώσεις, αλλά εκλαμβάνοντας την ηρωίδα για την αγαπημένη του Dulcinea και τις μαριονέτες για τους στρατιώτες που θέλουν να της επιτεθούν, σηκώνεται για τους επιτεθεί. Οι τσιγγάνοι είναι τρομοκρατημένοι. Τότε ο κλόουν και η Graziosa τρέχουν μακριά.

Έχοντας νικήσει, ο ιππότης γονατίζει και απευθύνεται στον ουρανό. Βλέποντας το φεγγάρι, βλέπει την Dulcinea και προσπαθεί να την ακολουθήσει. Καθώς πλησιάζει τους ανεμόμυλους δεν μπορεί να δει το φεγγάρι ολόκληρο και πιστεύει ότι κάποιοι κακοί μάγοι έχουν κρύψει την αγαπημένη του. Έτσι, με το δόρυ στο χέρι, γέρνει στα φτερά του ανεμόμυλου, τον οποίο κατά λάθος εκλαμβάνει ως ένα γίγαντα. Μετά από λίγο πέφτει αναίσθητος στα πόδια του Sancho.

3^η Πράξη

Σκηνή 1^η : Ένα δάσος

Μέσα στα δέντρα φαίνεται ο Sancho που οδηγεί την Rosinante, πάνω στην οποία βρίσκεται ο τραυματισμένος Δον Κιχώτης. Ο υπάλληλος σηκώνει τον κύριό του και τον τοποθετεί στο γρασίδι για να ξεκουραστεί. Στη συνέχεια, δένει το άλογο και πηγαίνει για ύπνο. Ο Δον Κιχώτης προσπαθεί να κοιμηθεί, αλλά ενοχλείται από φανταστικά όνειρα.

Σκηνή 2^η : Ο μαγεμένος  κήπος της Dulcinea

Νεράιδες εμφανίζονται συνοδευόμενες από ξωτικά και ο Δον Κιχώτης βρίσκει τον εαυτό του ντυμένο με μια αστραφτερή πανοπλία. Τότε έρχεται μια ομάδα από τρομακτικά τέρατα εκ των οποίων η τελευταία είναι μια γιγαντιαία αράχνη, η οποία περιστρέφεται στο χώρο. Ο ιππότης επιτίθεται την αράχνη, η οποία είχε καθέτους στο μισό μέγεθος με το ξίφος του. Εκείνη τη στιγμή εξαφανίζεται ο ιστός της αράχνης και αποκαλύπτεται ένας όμορφος κήπος. Στην είσοδο του βρίσκεται η Dulcinea συνοδευόμενη από Δρυάδες. Ο Δον Κιχώτης γονατίζει μπροστά στην αγαπημένη του. Εκείνη τη στιγμή όλα εξαφανίζονται.

4^η Πράξη

Σκηνή 1^η : Ο χώρος κυνηγιού του Δούκα

Ο ήχος των θυμάτων του κυνηγιού ακούγεται και εμφανίζεται ο Δούκας και η ακολουθία του. Ξυπνά τον Δον Κιχώτη, ο οποίος πέφτει στα γόνατα προς τιμήν του. Ο Δούκας προσκαλεί τον ιππότη να τον συνοδεύσει στο κάστρο του για μια γιορτή.

Σκηνή 2^η : Το Κάστρο του Δούκα

Είναι η ώρα της γιορτής. Ο Δον Κιχώτης παρακολουθεί το χορό με τον Δούκα και την Δούκισσα. Ξαφνικά ο Ιππότης της Ασημένιας Σελήνης τον προκαλεί σε μονομαχία, η οποία έχει ως αποτέλεσμα ο τελευταίος να κατατροπωθεί.

Η νικητής ιππότης αποδεικνύει ότι δεν είναι άλλος από τον Sanson Carrasco, ο οποίος αναγκάζει τον Δον Κιχώτη να ορκιστεί ότι δεν θα βγάλει από τη θήκη το σπαθί του για έναν ολόκληρο χρόνο. Η θλιμμένος ιππότης, ακολουθώντας τον όρκο του, παίρνει το σπαθί του και ακολουθούμενος από τον Sancho, φεύγει προς το σπίτι.

Σημείωση

Παρά το γεγονός ότι στο αρχικό λιμπρέτο του μπαλέτου χρησιμοποιήθηκαν πολλά περιστατικά από το μυθιστόρημα του Θερβάντες, συχνά αρκετά απ’ αυτά παραλείπονται στις σύγχρονες παραγωγές απλουστεύοντας κατ' αυτόν τον τρόπο την πλοκή. Συνήθως στις σύγχρονες παραγωγές, ο Δον Κιχώτης δεν χαλάει το χαρτονένιο κράνος του χρησιμοποιεί τη λεκάνη ως κράνος από την αρχή. Ούτε ο ίδιος παρακολουθεί παράσταση από μαριονέτες και τις καταστρέφει, ενώ η σκηνή με τον Sancho στην κουβέρτα συχνά παραλείπεται όπως και η μονομαχία με τον Ιππότη της Ασημένιας Σελήνης. Στις παραγωγές του Nureyev και του Baryshnikov, ο Sanson Carrasco και η Antonina δεν εμφανίζονται καθόλου – ο Δον Κιχώτης και ο Sanchoαπλά φεύγουν μακριά και μετά η Kirti και ο Basilio, που πλέον είναι παντρεμένοι, χορεύουν το pas de deux ως μέρος του εορτασμού για το γάμο και το μπαλέτο τελειώνει. Ωστόσο, η ακολουθία των περιστρεφόμενων ανεμόμυλων ποτέ δεν παραλείπεται στις διάφορες παραγωγές του μπαλέτου, αν και στις παραγωγές του Nureyev και του Baryshnikov, παρουσιάζονται πριν και όχι μετά από το γάμο.

Πηγή: Wikipedia.org