Λίμνη των Κύκνων: Όσα αξίζει να γνωρίζετε για το αριστουργηματικό μπαλέτο του Τσαϊκόφσκι

Το μπαλέτο Η Λίμνη των Κύκνων είναι ένα από τα διασημότερα μπαλέτα του κλασικού ρεπερτορίου με τεχνικά απαιτητική χορογραφία και έντονο συναισθηματισμό. Αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα έργα μικρών και μεγάλων και συχνά χαρακτηρίζεται ως "το μπαλέτο των μπαλέτων". Αξίζει λοιπόν να δούμε διεξοδικά κάποια στοιχεία για αυτό το αριστουργηματικό μπαλέτο του Π.Ι. Τσαϊκόφσκι. 

Τα τρία διασημότερα μπαλέτα του Τσαϊκόφσκι είναι αναμφισβήτητα "Η Ωραία Κοιμωμένη", "Ο Καρυοθραύστης" και "Η Λίμνη των Κύκνων". Τα μπαλέτα αυτά με το εκλεπτυσμένο στυλ τους και κυρίως "Η Λίμνη των Κύκνων" διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα εξέλιξη του μπαλέτου. 

Η προέλευση του έργου

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με το πως εμπνεύστηκε ο Τσαϊκόφσκι το έργο "Η Λίμνη των Κύκνων". Αν και θεωρείται πως το λιμπρέτο του μπαλέτου βασίζεται στο μυθιστόρημα "The Stolen Veil" του Γερμανού συγγραφέα Johann Karl August Musäus, αρκετοί μεταγενέστεροι του Τσαϊκόφσκι ισχυρίστηκαν ότι ο διάσημος Ρώσος συνθέτης ήταν βαθιά γοητευμένος από την τραγική ιστορία ζωής του βασιλιά Λουδοβίκου Β' της Βαυαρίας, ο οποίος πολλές φορές ονομάζεται και Swan King, και πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες όταν πνίγηκε σε μια λίμνη. Είναι πιθανό ο Τσαϊκόφσκι να εμπνεύστηκε από εκείνον τον ρόλο του Πρίγκιπα Siegfried.

Όπως φαίνεται ο Τσαϊκόφσκι απολάμβανε να γράφει τη μουσική για τη Λίμνη των Κύκνων καθώς έγραψε πολύ περισσότερο υλικό απ' ότι χρειαζόταν εκείνη την εποχή. Πάντως η παραγωγές του μπαλέτου που παρακολουθούμε σήμερα προέκυψαν από τροποποιήσεις της αρχικής παραγωγής που δημιουργήθηκαν μετά το θάνατο του Τσαϊκόφσκι και έχουν διατηρήσει λιγότερα χαρακτηριστικά από την πρωτότυπη παραγωγή.

Η υπόθεση του μπαλέτου

Ο πρίγκιπας Ζίγκφριντ συναντά ένα κοπάδι κύκνων καθώς πηγαίνει για κυνήγι σε μια λίμνη. Καθώς στοχεύει τους κύκνους με τη βαλλίστρα του, ένας κύκνος μεταμορφώνεται σε μια όμορφη γυναίκα, την Οντέτ. Η Οντέτ και οι υπόλοιποι κύκνοι βρίσκονται κάτω από τα μάγια του μάγου Ρόθμπαρτ. Τα μάγια μπορούν να λυθούν μόνο αν κάποιος ορκιστεί αιώνια αγάπη στην Οντέτ. Ο Ζίγκφριντ μαγεύεται αμέσως από την ομορφιά της Οντέτ και αποφασίζει να σπάσει τα μάγια που την κρατούν αιχμάλωτη. 

Όμως ο μάγος Ρόθμπαρτ επινοεί ένα μοχθηρό σχέδιο: μεταμφιέζει την κόρη του Οντίλ έτσι ώστε να μοιάζει με την Οντέτ και πηγαίνουν στο χορό που διοργανώνει ο πρίγκιπας Ζίγκφριντ προκειμένου να βρει μια νύφη για να παντρευτεί. Ο Ζίγκφριντ υπόσχεται αιώνια αγάπη στην Οντίλ καταδικάζοντας την Οντέτ να ζήσει για πάντα κάτω από τα μάγια του Ρόθμπαρτ. Απελπισμένος ο Ζίγκφριντ πηγαίνει στη λίμνη να βρει την Οντέτ όπου και συναντιούνται. Σε αρκετές παραγωγές του μπαλέτου ο Ζίγκφριντ και η Οντέτ πνίγονται και ενώνονται μετά το θάνατό τους, ενώ άλλες παραγωγές έχουν ευτυχισμένο τέλος στο οποίο ο Ζίγκφριντ σκοτώνει τον μάγο Ρόθμπαρτ, λύνονται τα μάγια και ζει μαζί με την Οντέτ. 

Η πρεμιέρα του μπαλέτου

Λαμβάνοντας υπόψη ότι το μπαλέτο "Η Λίμνη των Κύκνων" είναι ένα από τα διασημότερα έργα είναι δύσκολο κανείς να φανταστεί ότι η πρεμιέρα του ήταν αποτυχία και αρχικά δεν δέχτηκε καλές κριτικές για πολλές πτυχές της παραγωγής όπως οι χορευτές, η ορχήστρα και τα σκηνικά. Αν και κάποιοι κριτικοί αναγνώρισαν ορισμένες αρετές στο μπαλέτο, αρχικά θεωρήθηκε ένα πολύ περίπλοκο, "θορυβώδες" και "συμφωνικό" μπαλέτο με μουσική που έμοιαζε με εκείνη του Richard Wagner. Ακόμη και οι πρώτοι χορευτές που χόρεψαν στο συγκεκριμένο μπαλέτο θεωρούσαν ότι η μουσική ήταν πολύ δύσκολη για χορό καθώς δεν συγχρονιζόταν με τις χαριτωμένες κινήσεις του μπαλέτου. 

Τρία χαρακτηριστικά αποσπάσματα του μπαλέτου

Το Βαλς στην 1η Πράξη: Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αποσπάσματα τόσο στη χορογραφία όσο και στη μουσική του μπαλέτου είναι το βαλς που χορεύει ο πρίγκιπας Ζίγκφριντ στην πρώτη πράξη για τα γενέθλιά του μαζί με τον δάσκαλό του και τους φίλους του στο παλάτι.

Ο χορός των τεσσάρων κύκνων στην 2η Πράξη: Ένα ακόμα από τα διασημότερα αποσπάσματα του μπαλέτου είναι ο χορός των τεσσάρων κύκνων, γνωστός και ως "Ο Χορός των Μικρών Κύκνων", ο οποίος περιλαμβάνει κινήσεις pas de chat και χορεύουν τέσσερις χορεύτριες που κινούνται πλάγια με ενωμένα τα χέρια τους. 

Το pas de deux του Μαύρου Κύκνου στην 3η Πράξη: Όταν ο πρίγκιπας Ζίγκφριντ χορεύει με την Οντίλ, η οποία τον έχει ξεγελάσει οδηγώντας τον στην απελπισία καθώς στο τέλος αντιλαμβάνεται ότι έχει προδώσει την αγαπημένη του Οντέτ.

Η Λίμνη των Κύκνων θεωρείται ένα από τα κορυφαία μπαλέτα του Τσαϊκόφσκι που επηρέασε και άλλους σπουδαίους συνθέτες μπαλέτου. Η επιρροή και σε μεταγενέστερες γενιές συνθετών μπαλέτου αλλά και στην σύγχρονη ποπ κουλτούρα είναι αδιαμφισβήτητη. Η Λίμνη των Κύκνων εξακολουθεί να μαγεύει το κοινό.

Πηγή: readersdigest.co.uk