Ninette de Valois: Η "νονά" του Αγγλικού Μπαλέτου

04 Φεβ 2013
Κατηγορία χορευτές

H Dame Ninette de Valois, OM , CH , DBE , FRAD , FISTD (6 Ιουνίου 1898 - 8 Μαρτίου 2001) γεννήθηκε στην Ιρλανδία και ήταν Βρετανίδα χορεύτρια, καθηγήτρια, χορογράφος και σκηνοθέτης κλασικού μπαλέτου. Πιο συγκεκριμένα, αρχικά χόρεψε επαγγελματικά με τα Ρωσικά Μπαλέτα (Ballets Russes) του Serge Diaghilev. Αργότερα ίδρυσε το Royal Ballet, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες μπαλέτου του 20^ου αιώνα και ταυτόχρονα ένα από τα κορυφαία συγκροτήματα μπαλέτου στον κόσμο σήμερα. Καθιέρωσε επίσης το Birmingham Royal Ballet και τη σχολή μπαλέτου Royal Ballet School. Θεωρείται ευρέως ως μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες στην ιστορία του μπαλέτου και χαρακτηρίζεται ως «νονά» του Αγγλικού μπαλέτου.

Βιογραφικά Στοιχεία

Η Ninette de Valois γεννήθηκε στο Edris Stannus, κοντά στην πόλη Blessington , στην County Wicklow, στην Ιρλανδία. Ήταν η δεύτερη κόρη του Αντισυνταγματάρχη Stannus (DSO), ο οποίος ήταν Βρετανός αξιωματικός του στρατού και της Lillith Graydon-Smith, η οποία ήταν διακεκριμένη υαλουργός. Το 1905 μετακόμισε στην Αγγλία, όπου έζησε με τη γιαγιά της στο Kent.

Η De Valois άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα μπαλέτου το 1908 στην ηλικία των 10 ετών. Σε ηλικία 13 ετών, ξεκίνησε την επαγγελματική της εκπαίδευση στη σχολή για παιδιά Lila Field Academy. Τότε άλλαξε νόμιμα το όνομά της σε Ninette de Valois και έκανε το επαγγελματικό της ντεμπούτο ως κορυφαία χορεύτρια στην παντομίμα στο Lyceum Theatre στο West End. Το 1919, σε ηλικία 21 ετών, διορίστηκε κορυφαία χορεύτρια της Όπερας Beecham. Συνέχισε να εκπαιδεύεται στο μπαλέτο με αξιόλογους καθηγητές, συμπεριλαμβανομένων των: Edouard Espinosa, Enrico Cecchetti και Nicholas Legat.

Το 1923 η de Valois εντάχθηκε στο συγκρότημα μπαλέτου Ballets Russes, μια διάσημη εταιρεία μπαλέτου που ιδρύθηκε από τον Ρώσο ιμπρεσάριο Sergei Diaghilev. Παρέμεινε στο συγκρότημα για τρία χρόνια, όπου προήχθη σε σολίστ δημιουργώντας παράλληλα ρόλους σε ορισμένα από τα πιο διάσημα μπαλέτα της εταιρείας όπως τα: Les Biches και Le Train Bleu. Επίσης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ήταν μέντορας της Alicia Markova, η οποία εκείνη την εποχή ακόμη παιδί, αλλά τελικά έγινε Απόλυτη Πρίμα Μπαλαρίνα και μία από τις διασημότερες Αγγλίδες χορεύτριες όλων των εποχών. Αργότερα στη ζωή της, η de Valois ισχυρίστηκε ότι ήξερε τα πάντα αναφορικά με το πώς μπορεί να λειτουργήσει μια εταιρεία μπαλέτου, κάτι το οποίο έμαθε εργαζόμενη με τον Diaghilev.

Μετά την αναχώρηση της από τα Ballets Russes, το 1927, η de Valois ίδρυσε την Ακαδημία Χορογραφικής Τέχνης, μια σχολή χορού για κορίτσια. Απώτερος στόχος της ήταν να σχηματίσει μια εταιρεία μπαλέτου με ρεπερτόριο, η οποία θα είχε χορευτές προερχόμενους από την σχολή και εκπαιδευμένους σε ένα μοναδικό Βρετανικό στυλ μπαλέτου. Οι μαθητές της σχολής είχαν αποκτήσει επαγγελματική εμπειρία στην σκηνική παρουσία ερμηνεύοντας στην όπερα και παίζοντας σε θεατρικές παραστάσεις στο θέατρο Old Vic, με την de Valois να χορογραφεί αρκετά σύντομα μπαλέτα για το θέατρο. Η Lilian Baylis ήταν η ιδιοκτήτρια του Old Vic εκείνη την περίοδο και το 1928 απέκτησε επίσης και ανακαινισμένο Θέατρο Sadler’s Wells, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός θεάτρου συγγενικού του Old Vic. Συνεργάστηκε με την de Valois ανεβάζοντας στη σκηνή ολοκληρωμένες παραγωγές χορού και στα δύο θέατρα και όταν το Θέατρο Sadler's Wells άνοιξε εκ νέου το 1931, η de Valois μετέφερε τη σχολή της στα εκεί στούντιο, μετονομάζοντας τη σε Sadler's Wells Ballet School. Επίσης συστάθηκε μια εταιρεία μπαλέτου, γνωστή ως Vic-Wells Ballet . Το συγκρότημα μπαλέτου Vic-Wells και η αντίστοιχη σχολή αποτέλεσαν τους προκάτοχους των σημερινών Royal Ballet, Birmingham Royal Ballet και Royal Ballet School.

Vic-Wells Ballet

Σε ότι αφορά τη σύστασή του, το μπαλέτο Vic-Wells είχε μόνο 6 χορεύτριες, με την ίδια την de Valois να εργάζεται ως χορεύτρια και ως χορογράφος. Η εταιρεία παρουσίασε την πρώτη πλήρη παραγωγή μπαλέτου στις 5 Μαΐου 1931 στο Old Vic, με τον χορευτή Anton Dolin να συμμετέχει ως gueststar. Η πρώτη παρουσίαση του έργου στο Sadler Wells έλαβε χώρα στις 15 Μαΐου 1931. Η επιτυχία του συγκροτήματος είχε ως συνέπεια η de Valois να προσλάβει νέους χορευτές και χορογράφους προκειμένου να συνεργαστούν με την εταιρεία. Η ίδια αποσύρθηκε από τη σκηνή μετά την ένταξη της AliciaMarkova στο συγκρότημα και τον διορισμό της ως Prima Ballerina το 1933.

Υπό τη διεύθυνσή της de Valois, το συγκρότημα μπαλέτου άκμασε κατά την δεκαετία του 1930 και έγινε μία από τις πρώτες εταιρείες χορού στη Δύση που φημιζόταν για την εκτέλεση του κλασικού ρεπερτορίου μπαλέτου. Το κλασικό ρεπερτόριο είχε γίνει δημοφιλές από το Αυτοκρατορικό Ρωσικό Μπαλέτο (Imperial Russian Ballet). Επίσης, δημιούργησε το Βρετανικό ρεπερτόριο σε συνεργασία με τον FrederickAshton ως Κύριο Χορογράφο και τον Constant Lambert ως Μουσικό Διευθυντή το 1935. Επίσης έχει χορογραφήσει μια σειρά από δικά μπαλέτα της, συμπεριλαμβανομένων των: Job (1931), The Rake's Progress(1935) και Checkmate (1937). Στο συγκρότημα αυτό ανήκαν πολλοί από τα πιο διάσημους χορευτές μπαλέτου του κόσμου, όπως: Margot Fonteyn, Robert Helpmann, Moira Shearer, Beryl Grey και Michael Somes.

Το 1947, η de Valois ίδρυσε την πρώτη σχολή μπαλέτου στην Τουρκία. Συγκροτήθηκε ως η σχολή μπαλέτου της Τουρκικής Κρατικής Όπερας και Μπαλέτου στην Κωνσταντινούπολη. Η σχολή αργότερα απορροφήθηκε και μετατράπηκε σε Σχολή Μουσικής και Μπαλέτου στο Κρατικό Ωδείο της Άγκυρας αποτελώντας τμήμα του Πανεπιστημίου Hacettepe.

Η De Valois όμως δεν ήταν επαναπαυόταν. Εξασφάλισε ότι η εταιρεία της είχε μια σταθερή προσφορά ταλέντου και τα επόμενα χρόνια στο συγκρότημα ανήκαν αστέρια του μπαλέτου όπως η Svetlana Beriosova, η Antoinette Sibley, η Nadia Nerina, η Lynn Seymour και ο θρυλικός Rudolf Nureyev. Επίσης η de Valois κάλεσε χορογράφους όπως ο Sir Kenneth MacMillan και ο George Balanchine για να συνεργαστούν με την εταιρεία της. Επισήμως αποσύρθηκε από το Βασιλικό Μπαλέτο το 1963, αλλά η παρουσία της συνέχισε να είναι έντονα αισθητή στην εταιρεία.

Το Βασιλικό Μπαλέτο συνεχίζει να αποτελεί κορυφαία εταιρεία κλασικού μπαλέτου της Βρετανίας και μία από τις πλέον προηγμένες εταιρείες του 20^ου αιώνα ενώ η έδρα του είναι στο Royal Opera House του Covent Garden στο Λονδίνου.

Το 1935, παντρεύτηκε τον Arthur Connell, έναν Ιρλανδό χειρούργο, ο οποίος πέθανε το 1986. Δεν απέκτησαν παιδιά. Επιπλέον η Ninette de Valois ήταν εξαδέλφη του συγγραφέα Wu Wei Wei.

Συνέχισε να κάνει δημόσιες εμφανίσεις μέχρι το θάνατό της σε ηλικία 102 ετών στο Λονδίνο .

Turkish State Ballet

Όπως συνέβη και με το μπαλέτο του Ηνωμένου Βασιλείου, η de Valois άσκησε μεγάλη επίδραση στην ανάπτυξη του μπαλέτου στην Τουρκία, η οποία δεν είχε προηγούμενο ιστορικό με αυτή τη μορφή τέχνης. Η Τουρκική Κυβέρνηση ζήτησε από την de Valois να ερευνήσει την δυνατότητα δημιουργίας μιας σχολής μπαλέτου στη χώρα. Αργότερα, κατά τη δεκαετία του 1940, επισκέφθηκε τη χώρα ανοίγοντας μια σχολή ακολουθώντας το ίδιο μοντέλο με τη Σχολή Μπαλέτου Sadler's Wells του Λονδίνου. Αρχικά, πολύ λίγοι άνθρωποι πήραν στα σοβαρά αυτό το έργο, αλλά η σχολή είχε εδραιωθεί και οδήγησε στην ανάπτυξη του Τουρκικού Κρατικού Μπαλέτου.

Μετά την κατάρτιση του πρώτου συνόλου μαθητών στην νέα Τούρκικη Σχολή Μπαλέτου, η de Valois ασχολήθηκε με την παραγωγή μιας σειράς νέων παραστάσεων από το Κρατικό Μπαλέτο της εταιρείας, επιτρέποντας guest εμφανίσεις από χορευτές του Βασιλικού Μπαλέτου όπως η Margot Fonteyn, η Nadia Nerina, η Anya Linden, ο Michael Somes και ο David Blair. Παρουσίασε παραγωγές του κλασικού ρεπερτορίου όπως Coppelia , Giselle, Don Quixote, Swan Lakeκαι The Nutcracker, σύγχρονες χορογραφίες όπως: Les Patineurs, Les Rendezvous, Prince of the Pagodas του Frederick Ashton και δικά της μπαλέτα όπως: The Rake's Progress, Checkmate and Orpheus.

Το 1965 η de Valois χορογράφησε και ανέβασε στη σκηνή το πρώτο πλήρες μπαλέτο για το νέο Turkish State Ballet (Τούρκικο Κρατικό Μπαλέτο). Το μπαλέτο αυτό ονομαζόταν «Çeşmebaşı» («Στην Πηγή» ) και ήταν το πρώτο που είχε μουσική από έναν Τούρκο Συνθέτη, τον Ferit Tuzun, ενώ ταυτόχρονα στη χορογραφία είχαν ενσωματωθεί στοιχεία από τους τούρκικους παραδοσιακούς χορούς. Ακολούθησαν και άλλα μπαλέτα και η εταιρεία συνέχισε να αναπτύσσεται. Σήμερα, το μπαλέτο συνεχίζει να αποτελεί μια αναπτυσσόμενη μορφή τέχνης στην Τουρκία, με τη σχολή μπαλέτου που ίδρυσε η de Valois να αποτελεί πλέον τμήμα του Κρατικού Ωδείου Μουσικής και Θεάτρου στο Κρατικό Ωδείο της Άγκυρας.

Χορογραφία

Η Ninette de Valois αρχικά εδραιώθηκε ως χορογράφος, παράγοντας πολυάριθμα σύντομα μπαλέτα για το Old Vic Theatre του Λονδίνου. Επίσης δημιουργούσε χορογραφίες για θεατρικά έργα και όπερες, στις οποίες χόρευαν οι ίδιοι οι μαθητές της. Μετά την ίδρυση του μπαλέτου Vic-Wells, η πρώτη μεγάλη παραγωγή της ήταν το μπαλέτο «Job» (1931). Αποτέλεσε το πρώτο μπαλέτο που καθόρισε το μέλλον του Βρετανικού ρεπερτορίου μπαλέτου. Αργότερα προσέλαβε τον Frederick Ashton ως πρώτο κύριο χορογράφο της εταιρείας το 1935 και συνεργάστηκαν για την παραγωγή μιας σειράς από χαρακτηριστικά μπαλέτα, τα οποία αναγνωρίζονται ως ακρογωνιαίοι λίθοι του βρετανικού μπαλέτου. Σ’ αυτά συγκαταλέγονται κάποια διάσημα έργα της όπως τα: The Rake’s Progress (1935) και Checkmate (1937).

Το μπαλέτο «Job» (1931)

Το «Job» είναι το παλαιότερο μπαλέτο στο ρεπερτόριο του Royal Ballet και θεωρείται έργο ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη του βρετανικού μπαλέτου. Ήταν το πρώτο μπαλέτο που δημιουργήθηκε από μια εντελώς βρετανική δημιουργική ομάδα. Το μπαλέτο παρήγαγε και χορογράφησε η de Valois, ενώ τη συγγραφή ανέλαβε ο Ralph Vaughan Williams , την ενορχήστρωση ο Constant Lambert και τα σχέδια η Gwendolen Raverat.Το λιμπρέτο για το μπαλέτο γράφτηκε από τον Geoffrey Keynes. Αποτελείται από οκτώ σκηνές και είναι εμπνευσμένο από τα χαρακτικά Blake. Παρότι η χορογραφία του μπαλέτου που περιγράφεται ως «άνιση», το Job διαθέτει μια σειρά από γνωστούς χορούς, οι οποίες εξακολουθούν να παρουσιάζονται συχνά. Η παγκόσμια πρεμιέρα του Job έλαβε χώρα στις 5 Ιουλίου 1931 και έγινε για τα μέλη της Εταιρείας Camargo στο Cambridge Theatre του Λονδίνου. Η πρώτη δημόσια παράσταση του μπαλέτου πραγματοποιήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 1931 στο Old Vic Theatre.

Άλλαέργατης Ninette de Valois

Bar aux Folies-Bergère (1934), for The Ballet Club

The Rake's Progress (1935)

As You Like It (1936)

Checkmate (1937)

Every Goose Can

The Gods Go A-Begging

Barabau

The Prospect Before Us (1940)

Keloğlan (1950)

At the Fountain Head (1963)

Çeşmebaşı (1965), for the Turkish State Opera and Ballet

Sinfonietta (1966)

Διακρίσεις

Commander of the Order of the British Empire (CBE) (1 Ιανουαρίου 1947)

Dame Commander (DBE) (1 Ιανουαρίου 1951)

Companion of the Order of the Companions of Honour (CH) (31 Δεκεμβρίου 1981)

Order of Merit (2 Ιανουαρίου 1992)

Chevalier de la Légion d'Honneur (1 Μαΐου 1950)

Turkish Republic Honour of Merit (Liyakat Nişani) (2 Ιανουαρίου 1998)

Βραβεία

Χάλκινο βραβείο για τις υπηρεσίες της στο μπαλέτο από το Irish Catholic Stage Guild το 1949.

Πρώτη αποδέκτης του βραβείου Royal Academy of Dance Queen Elizabeth II Coronation Award το 1953-1954.

Έγινε επίτιμο μέλος του Royal Academy of Dance στις 19 Ιουλίου 1963 και του Imperial Society of Teachers of Dancing στις 8 Μαρτίου 1964.

Το 1964 τιμήθηκε με το μετάλλιο Royal Society of Arts Albert Medal και το 1974 με το βραβείο Praemium Erasmianum Foundation Erasmus Prize.

Της απονεμήθηκε το μετάλλιο Queen Elizabeth II Silver Jubilee Medal στις 7 Ιουνίου 1977 και το μετάλλιο Royal Opera House Long Service το 1979.

Έλαβε το βραβείο Critics' Circle Award for Distinguished Service to the Arts το 1989 και το βραβείο Society of London Theatre Laurence Olivier Award Special Award το 1992.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, έλαβε βραβείο Dance Theatre of Harlem Emergence Award στις 27 Ιουλίου 1981.

Η Ninette de Valois έλαβε το πτυχίο Doctor of Music από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου το 1947, το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ στις 29 Ιουνίου 1955, το Trinity College του Δουβλίνου το 1957 και το Durham University το 1982.

Έλαβε DLitt. από το Πανεπιστήμιο του Reading το 1951, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 1955 και το Πανεπιστήμιο του Ulster το 1979.

Το 1958 έλαβε ένα LLD από το Πανεπιστήμιο του Aberdeen και στις 5 Ιουλίου 1975 πτυχίο Doctor of Letters από το Πανεπιστήμιο του Sussex .

Σχετικά Links

http://www.imdb.com/name/nm0212030/

http://www.ballerinagallery.com/devalois.htm

http://www.nytimes.com/2001/03/09/arts/ninette-de-valois-royal-ballet-founder-dies-at-102.html