Λίμνη των Κύκνων: Η υπόθεση και η ιστορία του μπαλέτου

Η «Λίμνη των Κύκνων» είναι ένα μπαλέτο που έγραψε ο συνθέτης Pyotr Ilyich Tchaikovsky, κατά το χρονικό διάστημα 1875-1876. Το σενάριο εξελίσσεται σε τέσσερις πράξεις, είναι εμπνευσμένο από τα ρωσικά λαϊκά παραμύθια και αφηγείται την ιστορία της Οντέτ, μιας πριγκίπισσας που μετατράπηκε σε κύκνο από τον κακό μάγο Ρόθμπαρτ. Balletmaster της αρχικής παραγωγής ήταν ο Julius Reisinger . Το μπαλέτο παρουσιάστηκε πρώτη φορά από το Μπαλέτο Μπολσόι στις 4 Μαρτίου 1877 στο Bolshoi Theatre της Μόσχας, με τίτλο «Swan Lake». Παρόλο που το μπαλέτο παρουσιάστηκε σε πολλές διαφορετικές εκδοχές, οι περισσότερες εταιρείες μπαλέτου για τις παραγωγές τους βασίζονται τόσο χορογραφικά όσο και μουσικά στην αναβίωση του 1895 από τους Marius Petipa και Lev Ivanov. Η συγκεκριμένη αναβίωση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 15 Ιανουαρίου 1895 (ένα χρόνο μετά το θάνατο του Tchaikovsky), στο Θέατρο Mariinsky  της Αγίας  Πετρούπολης και γνώρισε την αποθέωση.

Προέλευση της ιστορίας του μπαλέτου

Πολλοί κριτικοί έχουν αμφισβητήσει την προέλευση της ιστορίας του μπαλέτου «Η Λίμνη των Κύκνων». Ο Ρώσος πατριάρχης μπαλέτου Fyodor Lopukhov αποκάλεσε την Λίμνη των Κύκνων «εθνικό μπαλέτο», καθώς οι κύκνοι του ήταν εμπνευσμένοι από Ρώσικες λυρικές ρομαντικές ιστορίες και πολλές κινήσεις του corps de ballet προέρχονταν από Σλάβικους κυκλικούς χορούς.  Σύμφωνα με τον Lopukhov, «η πλοκή της Λίμνης των Κύκνων, η εικόνα του Κύκνου και η ίδια η ιδέα της παντοτινής αγάπης είναι καθεαυτού Ρωσική». Το λιμπρέτο βασίζεται σε μια ιστορία του Γερμανού συγγραφέα Johann Karl August  Musäus, το «Der geraubte Schleier» («Το κλεμμένο Veil»), μολονότι αυτή η ιστορία έχει να κάνει μόνο με το γενικό περιεχόμενο της πλοκής στην  Λίμνη των Κύκνων. Το ρωσικό παραμύθι «Η Άσπρη Πάπια» παρουσιάζει επίσης κάποια ομοιότητα με την υπόθεση του μπαλέτου και μπορεί να θεωρηθεί ως μία πιθανή πηγή. Οι σύγχρονοί του Τσαϊκόφσκι υπενθύμισαν ότι ο συνθέτης είχε παρουσιάσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιστορία της ζωής του Βασιλιά Λουδοβίκου ΙΙ  της Βαυαρίας, του οποίου η τραγική ζωή πιθανόν είχε σημαδευτεί από το σημάδι του Κύκνου και ο οποίος- είτε συνειδητά είτε όχι – παραπέμπει στον ονειροπόλο πρίγκιπα Siegfried της ιστορίας. 

Σύνθεση της  υπόθεσης

Η προέλευση του μπαλέτου «Η Λίμνη των Κύκνων», δεδομένου ότι υπάρχουν πολύ λίγα στοιχεία που έχουν διασωθεί σχετικά με την πρώτη παραγωγή του έργου, μάλλον στηρίζεται μόνο σε εικασίες σχετικά με το ποιος ήταν ο συντάκτης του αρχικού λιμπρέτου. Η πιο έγκυρη θεωρία φαίνεται να είναι ότι γράφτηκε από τον Vladimir Petrovich Begichev, τον διευθυντή του Θεάτρου Imperial της Μόσχας, κατά τη διάρκεια που το μπαλέτο είχε αρχικά παρουσιαστεί και ενδεχομένως από τον Vasily Geltser, τον Χορευτή του Moscow Imperial Bolshoi Theatre.  Ωστόσο, ο Geltser ήταν πιθανόν απλώς το πρώτο πρόσωπο που αντέγραψε το σενάριο για να το δημοσιεύσει, αφού το διασωθέν αντίγραφο φέρει το όνομά του. Έτσι με βάση την πρώτη δημοσίευση του λιμπρέτου του μπαλέτου και την αυθεντική μουσική του Tchaikovsky, τα οποία δεν συμβαδίζουν σε αρκετά σημεία, πιθανολογείται ότι το πρώτο αυθεντικό δημοσιευμένο λιμπρέτο ήταν δημιούργημα ενός συντάκτη εφημερίδας, ο οποίος είχε δει τις αρχικές πρόβες, προκειμένου να γράψει στις εφημερίδες της Αυτοκρατορικής Ρωσίας για τις νέες παραγωγές όπερας και μπαλέτου συνοδευόμενες από τα αντίστοιχα σενάρια τους.

Σύμφωνα με δύο συγγενείς του Tchaikovsky - τον ανιψιό του Yuri Lvovich Davydov και την ανιψιά του Anna Meck-Davydov - ο συνθέτης είχε δημιουργήσει νωρίτερα ένα μικρής διάρκειας μπαλέτο με την ονομασία «Η Λίμνη των Κύκνων» στο σπίτι τους το 1871. Ο Begichev ανέθεσε την παρουσίαση της Λίμνης των Κύκνων από τον Tchaikovsky το 1875 για μια μικρή μάλλον αμοιβή με ύψος 800 ρούβλια. Σύντομα ο Begichev ξεκίνησε να επιλέγει τους καλλιτέχνες που θα συμμετείχαν στη σύνθεση του μπαλέτου. Η χορογραφία του μπαλέτου ανατέθηκε στον Τσέχο Julius Reisinger (1827-1892), ο οποίος εργαζόταν ως balletmaster στο Ballet of the Moscow Imperial Bolshoi Theatre (το σημερινό Bolshoi Ballet) από το 1873. Φαίνεται ότι αρχικά ο Tchaikovsky εργάστηκε χωρίς πλήρη επίγνωση των ειδικών απαιτήσεων του Reisinger. Πιθανολογείται πως ο Tchaikovsky ακολούθησε κάποιες συγκεκριμένες οδηγίες για τη σύνθεση της «Λίμνη των Κύκνων», δεδομένου ότι γνώριζε το είδος των χορών που απαιτούσε το έργο. Όταν ο Reisinger άρχισε να χορογραφεί το ολοκληρωμένο πλέον έργο, ζήτησε από τον Tchaikovsky κάποιες αλλαγές. Απαιτώντας είτε την προσθήκη είτε την αφαίρεση ενός χορού, ο Reisinger κατέστησε σαφές ότι επρόκειτο να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία του έργου. Παρά το γεγονός ότι οι δύο καλλιτέχνες ήταν υποχρεωμένοι να συνεργάζονται, φαινόταν ότι προτιμούσαν να εργάζονται ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο όποτε αυτό ήταν εφικτό.

Επιρροές  του Tchaikovsky

Κατά το 19ο αιώνα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1890, τα μπαλέτα, σχεδόν πάντα, έγραφαν συνθέτες οι οποίοι ήταν γνωστοί ως «ειδικοί»: δηλαδή άτομα εξειδικευμένα σε ότι αφορά το φωτισμό, τη διακόσμηση, τη μελωδία και την καθαρά ρυθμική μουσική που την εποχή εκείνη ήταν στη μόδα για το μπαλέτο. Ο Tchaikovsky μελέτησε τη μουσική αυτών των «ειδικών», όπως του Ιταλού Cesare Pugni και του Αυστριακού Ludwig Minkus, πριν ολοκληρώσει τη σύνθεση της «Λίμνης των Κύκνων». Αρχικά αντιμετώπιζε μάλλον αρνητικά την μουσική μπαλέτου από «ειδικούς», αλλά αργότερα μελετώντας τη με κάθε λεπτομέρεια, εντυπωσιάστηκε από τη σχεδόν απεριόριστη ποικιλία από μελωδίες. Ο Tchaikovsky θαύμαζε περισσότερο τη μουσική μπαλέτου από συνθέτες όπως ο Léo Delibes, ο Adolphe Adam και ο Riccardo Drigo. Αργότερα έγραψε χαρακτηριστικά στον προστατευόμενο του, τον συνθέτη Sergei Taneyev,

“Άκουσα τη μουσική του Delibes για το μπαλέτο Sylvia... τι γοητεία, τι κομψότητα, τι πλούτος μελωδίας, ρυθμός και αρμονία. Ντράπηκα, γιατί αν ήξερα τη μουσική αυτή τότε, δεν θα είχα γράψει την «Λίμνη των Κύκνων».”

Ο Tchaikovsky θαύμαζε τη σύνθεση του Adam για το μπαλέτο Giselle. Η μουσική αυτή σύνθεση χαρακτηριζόταν από τη χρήση μιας τεχνικής που συνέδεε κάποια θέματα με ορισμένους χαρακτήρες ή διαθέσεις. Έτσι την τεχνική αυτή ο Tchaikovsky την χρησιμοποίησε στη Λίμνη των Κύκνων και αργότερα στην Ωραία Κοιμωμένη.

Επιπλέον ο Tchaikovsky βασίστηκε σε προηγούμενες συνθέσεις για να συνθέσει τη δική του «Λίμνη των Κύκνων». Χρησιμοποίησε στοιχεία από το «The Voyevoda», μια όπερα που είχε εγκαταλείψει το 1868. Το Grand adage (γνωστό ως Ερωτικό Ντουέτο) από τη δεύτερη σκηνή της Λίμνης των Κύκνων, διαμορφώθηκε με βάση μια άρια από αυτή την όπερα, όπως και το Valse des fiancées (το βαλς που χορεύουν οι υποψήφιες νύφες) από την τρίτη σκηνή. Επίσης το Entr'acte της τέταρτης σκηνής περιλαμβάνει ένα θέμα από την όπερα The Voyevoda. Μέχρι τον Απρίλιο του 1876 το έργο είχε ολοκληρωθεί και ξεκίνησαν οι πρόβες. Σύντομα ο Reisinger άρχισε να αλλάζει ορισμένα τμήματα χαρακτηρίζοντας τα «ακατάλληλα για μπαλέτο». Επίσης ο Reisinger ξεκίνησε να δημιουργεί χορογραφίες με τη μουσική άλλων συνθετών, αλλά ο Tchaikovsky διαμαρτυρήθηκε και τα τμήματα αυτά έχουν αποκατασταθεί.

Διαδικασία Σύνθεσης του Έργου

Ο ενθουσιασμός του Tchaikovsky για την «Λίμνη των Κύκνων» φάνηκε από την ταχύτητα με την οποία συνέθεσε το έργο. Συγκεκριμένα το έργο του ανατέθηκε την άνοιξη του 1875 και δημιουργήθηκε μέσα σ’ ένα έτος. Ωστόσο, οι επιστολές του Tchaikovsky προς τον Sergei Taneyev, από τον Αύγουστο του 1875, φανερώνουν ότι δεν ήταν μόνο ο ενθουσιασμός που οδήγησε τον Tchaikovsky στο να δημιουργήσει το έργο τόσο γρήγορα αλλά και η επιθυμία του να τελειώσει το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου να ξεκινήσει τη σύνθεση μιας νέας όπερας. Δημιούργησε αρχικά τη μουσική των τριών πρώτων τμημάτων του μπαλέτου, στη συνέχεια έγινε η ενορχήστρωση το φθινόπωρο και το χειμώνα ενώ την άνοιξη συνέχισε να ασχολείται με τα όργανα μουσικής. Μέχρι τον Απρίλιο του 1876, το έργο είχε ολοκληρωθεί. 

Ιστορικό παρουσίασης του έργου

Πρεμιέρα στη Μόσχα (Παγκόσμια Πρεμιέρα)

Ημερομηνία: 4 Μαρτίου 1877

Τόπος: Θέατρο Bolshoy στη Μόσχα

Balletmaster: Julius Reisinger

Μαέστρος: Stepan Ryabov

Σκηνογράφοι: Karl Valts (2η και 4η Πράξη), Ivan Shangin (1η Πράξη ), Karl Groppius (3η Πράξη)

Πρεμιέρα Αγία Πετρούπολη

Ημερομηνία: 27 Ιανουαρίου 1895

Τόπος: Θέατρο Mariinsky στην Αγία Πετρούπολη

Balletmasters:  Marius Petipa (1η και 3η Πράξη), Lev Ivanov (2η και 4η Πράξη)

Μαέστρος: Riccardo Drigo

Σκηνογράφοι: Ivan Andreyev, Mikhail Bocharov, Henrich Levogt

Ενδυματολόγος: Yevgeni Ponomaryov 

Άλλες αξιοσημείωτες Παραγωγές

1880 και 1882: Μόσχα, Θέατρο Bolshoi, σε σκηνοθεσία Joseph Hansen μετά Reisinger. Ο μαέστρος και οι σχεδιαστές ήταν εκείνοι της πρεμιέρας.

1901: Μόσχα, Θέατρο Bolshoi, σε σκηνοθεσία Alexander Gorsky, με μαέστρο τον Andrey Arends και σκηνογράφους τους: Aleksandr Golovin (1η Πράξη), τον Konstantin Korovin (2η και 4η Πράξη) και τον Ν. Klodt (3η Πράξη).

1911: Λονδίνο, Ballets Russes, σε παραγωγή του Sergey Dyagilev, σε χορογραφία Mikhail Fokin μετά Petipa-Ivanov και σκηνοθεσία Golovin και Korovin.

Η Πρώτη Παραγωγή του 1877

Η πρεμιέρα του μπαλέτου «Swan Lake» την Παρασκευή 4 Μαρτίου 1877, ωφέλησε την μπαλαρίνα Pelageya Karpakova (γνωστή και ως Polina Karpakova), η οποία ερμήνευσε το ρόλο της Odette με παρτενέρ τον Πρώτο Χορευτή του Bolshoi Theatre, Victor Gillert, στον ρόλο του Πρίγκιπα Siegfried. Η Karpakova πιθανόν ερμήνευσε και το ρόλο της Odile, αν και αυτό δεν είναι ευρέως γνωστό.

Η Ρωσίδα μπαλαρίνα Anna Sobeshchanskaya - για την οποία προοριζόταν ο πρωτότυπος ρόλος της Odette (1877) - αποκλείστηκε από την πρεμιέρα όταν ένας διοικητικός υπάλληλος της Μόσχας διαμαρτυρήθηκε γι 'αυτήν, δηλώνοντας ότι είχε δεχθεί από αυτόν πολλά ακριβά κοσμήματα και μετά παντρεύτηκε ένα συνάδελφό της χορευτή και τα πούλησε για να πάρει την αξία τους σε χρήματα. Η Sobeshchanskaya αντικαταστάθηκε από την Pelageya Karpakova, η οποία ερμήνευσε το ρόλο της Βασιλισσας των Κύκνων, Οντέτ, μέχρι την επανένταξη της πρώτης από τον Petipa.

Η πρεμιέρα δεν πήγε καλά και δέχθηκε αρνητική κριτική σε ότι αφορά τους χορευτές, την ορχήστρα και τη διακόσμηση. Δυστυχώς η αριστοτεχνική σύνθεση του Tchaikovsky χάθηκε μέσα στην πανωλεθρία της φτωχής παραγωγής και παρότι υπήρξαν κάποιοι κριτικοί που αναγνώρισαν τις αρετές του, οι περισσότεροι θεώρησαν ότι είναι υπερβολικά πολύπλοκη σύνθεση για μπαλέτο. Οι πιο πολλοί κριτικοί πιθανόν ήταν εξοικειωμένοι περισσότερο με το μελόδραμα παρά με το μπαλέτο και τη μουσική. Θεωρούσαν ότι η μουσική του Tchaikovsky ήταν «πολύ θορυβώδης», «πολύ βαγκνερική», «πολύ συμφωνική». Επίσης οι κριτικοί σχολίασαν αρνητικά και τη χορογραφία του Reisinger.

Η αποτυχία της παραγωγής οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Οι γερμανικές ρίζες της ιστορίας της Λίμνης των Κύκνων “αντιμετωπίζονταν με καχυποψία, ενώ παράλληλα η υπόθεση του μπαλέτου θεωρήθηκε «χαζή» με δύσκολα στην προφορά ονόματα πρωταγωνιστών”. Η χορεύτρια που έπαιζε ως Odette (και ίσως και ως Odile, μολονότι αυτό δεν έχει ποτέ αποδειχθεί ευρέως) ήταν μία δευτερεύουσα σολίστ και “όχι ιδιαίτερα πειστική”.

Αν και αρχικά η σύνθεση της «Λίμνης των Κύκνων» αντιμετωπίστηκε αρνητικά, με το κοινό και τους κριτικούς να υποστηρίζουν ότι η μουσική ήταν πολύ περίπλοκη για μπαλέτο, σήμερα το έργο θεωρείται ως ένα από τα πιο πολύτιμα του Tchaikovsky καθιστώντας τον έναν από τους σημαντικότερους συνθέτες μπαλέτου.

Pas de deux του Τσαϊκόφσκι

Παρά την αρνητική κριτική που δέχτηκε η πρεμιέρα, το μπαλέτο συνέχισε να παρουσιάζεται. Στις 26 Απριλίου 1877, η πρίμα μπαλαρίνα του Αυτοκρατορικού Θεάτρου Bolshoi της Μόσχας, Anna Sobeshchanskaya, έκανε το ντεμπούτο της ερμηνεύοντας το δίπλο ρόλο της Odette/Odile στο μπαλέτο «Swan Lake». Από την αρχή ήταν απόλυτα ικανοποιημένη με την παραγωγή του μπαλέτου, αλλά πρωτίστως με τη χορογραφία του Reisinger και τη μουσική του Tchaikovsky. Η Sobeshchanskaya ταξίδεψε στην Αγία Πετρούπολη για να συνεργαστεί με τον Marius Petipa - Premier Maître de Ballet of the St. Petersburg Imperial Theatres – ο οποίος χορογράφησε ένα νέο pas de deux που θα αντικαθιστούσε το Pas de six του Grand Pas της 3ης Πράξης του έργου. Για μια μπαλαρίνα το να ζητήσει συμπληρωματικά «pas» ή «variations» ήταν συνήθης πρακτική στο μπαλέτο του 19ου  αιώνα και συχνά αυτές οι "κατά παραγγελία" χορογραφίες αποτελούσαν νομική ιδιοκτησία της μπαλαρίνας για την οποία γράφτηκαν.

Ο Petipa χορογράφησε το pas de deux  για την Sobeshchanskaya με την μουσική του Ludwig Minkus , ο οποίος κατείχε τη θέση του συνθέτη Μπαλέτου στα Imperial Theatres της Αγίας Πετρούπολης. Το κομμάτι ήταν ένα τυπικό pas de deux classique αποτελούμενο από μια μικρή entrée, μια grand adage, μια variation του χορευτή, μια variation της μπαλαρίνας και μια coda.

Λόγο της αλλαγής αυτής ο Tchaikovsky θύμωσε πολύ δηλώνοντας ότι, αν το μπαλέτο είναι καλό ή κακό, εκείνος είναι ο μοναδικός υπεύθυνος για τη μουσική του. Στη συνέχεια συμφώνησε να συνθέσει ένα νέο pas de deux για την μπαλαρίνα, αλλά σύντομα ανέκυψε νέο πρόβλημα: η Sobeshchanskaya δεν είχε επιφυλάξεις σχετικά με την εκτέλεση ενός pas με τη νέα μουσική του Tchaikovsky, αλλά ήθελε να διατηρήσει τη χορογραφία Πετιπά και δεν επιθυμούσε να ταξιδέψει ξανά στην Αγία Πετρούπολη προκειμένου να εξασφαλίσει μια νέα χορογραφία για εκείνη από τον γνωστό Χορογράφο. Δεδομένου του γεγονότος αυτού, ο Tchaikovsky συμφώνησε να συνθέσει ένα pas που θα αντιστοιχούσε με τη μουσική του Minkus σε τέτοιο βαθμό, ώστε η μπαλαρίνα να μην είναι υποχρεωμένη να κάνει επιπλέον πρόβες. Η Sobeshchanskaya ήταν τόσο ευχαριστημένη με τη νέα έκδοση του Tchaikovsky (η οποία βασιζόταν στη μουσική του Minkus) που του ζήτησε να συνθέσει μια επιπλέον variation για εκείνη και εκείνος το έκανε.

Έως το 1953 θεωρούσαν ότι αυτό το pas de deux είχε χαθεί, μέχρι που βρέθηκε τυχαία ένα répétiteur στα αρχεία του Θέατρου Bolshoi της Μόσχας, μεταξύ των ορχηστρικών κομματιών που χρησιμοποιήθηκαν για την αναβίωση του μπαλέτου «Le Corsaire» του Alexander Gorsky (ο Gorsky είχε συμπεριλάβει αυτό το κομμάτι στην έκδοση του Le Corsaire που ανέβηκε το 1912). Το 1960 ο George Balanchine χορογράφησε ένα pas de deux με αυτή τη μουσική για την Μπαλαρίνα Violette Verdy και το Χορευτή Conrad Ludlow, γνωστό ως «Tschaikovsky Pas De Deux», όπως είναι γνωστό και παρουσιάζεται ακόμα και σήμερα.

Επόμενες παραγωγές (1879-1894)

Ο Julius Reisinger έφυγε από τη Μόσχα το 1879 και διάδοχος του στη θέση του Χορογράφου έγινε ο Joseph Peter Hansen. Ο Hansen κατέβαλε σημαντικές προσπάθειες, από τα τέλη του 1870 μέχρι τις αρχές του 1880, προκειμένου να αναδείξει τη «Λίμνη των Κύκνων», με αποτέλεσμα στις 13 Ιανουαρίου 1880 να παρουσιάσει μια νέα παραγωγή του μπαλέτου. Στο ρόλο της Odette/Odile χόρεψε η Evdokia Kalmykova, μία μαθήτρια του Moscow Imperial Ballet School, με παρτενέρ τον Alfred Bekefi στο ρόλο του Πρίγκιπα Siegfried. Αυτή η παραγωγή ήταν αρκετά βελτιωμένη σε σχέση με την πρωτότυπη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποτέλεσε μεγάλη επιτυχία. Ο Hansen παρουσίασε μια άλλη εκδοχή της «Λίμνης των Κύκνων» στις 28 Οκτωβρίου 1882, πάλι με την Kalmykova ως Odette/Odile. Για την παραγωγή αυτή ο Hansen δημιούργησε ένα Grand Pas για τη σκηνή του χορού που ονόμασε «La Cosmopolitana». Αυτό το κομμάτι βασίστηκε στο Ευρωπαϊκό Grand Pas d'action γνωστό ως «The Allegory of the Continents» από το μπαλέτο «The Bandits» του Marius Petipa του 1875, σε μουσική Ludwig Minkus. Η έκδοση του Hansen για το μπαλέτο «Swan Lake» παρουσιάστηκε μόνο τέσσερις φορές, με την τελευταία παράσταση στις 2 Ιανουαρίου 1883. Σύντομα το μπαλέτο αποσύρθηκε τελείως από το ρεπερτόριο.

Συνολικά ανέβηκαν 41 παραστάσεις της «Λίμνης των Κύκνων», από την πρεμιέρα μέχρι την τελευταία παράσταση του 1883. Ο Hansen επρόκειτο να γίνει Balletmaster στο Θέατρο Alhambra του Λονδίνου και την 1η Δεκεμβρίου 1884 παρουσίασε ένα μονόπρακτο μπαλέτο με τίτλο «The Swans», εμπνευσμένο από τη 2η σκηνή της «Λίμνης των Κύκνων». Τη μουσική συνέθεσε ο μαέστρος (chef d'orchestre) του Θεάτρου Alhambra, Georges Jacoby.

Στη συνέχεια, η 2η σκηνή της «Λίμνης των Κύκνων» παρουσιάστηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1888, στην Πράγα από το Μπαλέτο του Εθνικού Θεάτρου σε μια έκδοση του Χορογράφου August Berger. Το μπαλέτο παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια δύο συναυλιών που διηύθυνε ο Tchaikovsky. Ο συνθέτης σημείωσε στο ημερολόγιό του ότι βίωσε “μια στιγμή απόλυτης ευτυχίας” όταν παρουσιάστηκε το μπαλέτο. Η παραγωγή του Berger ακολούθησε το λιμπρέτο του 1877, μολονότι τα ονόματα του Πρίγκιπα Siegfried και του Benno άλλαξαν σε Jaroslav και Zdenek και στο ρόλο του Benno χόρευε γυναίκα χορεύτρια. Στο ρόλο του Πρίγκιπα Siegfried χόρευε ο ίδιος ο Berger με την Μπαλαρίνα Giulietta Paltriniera-Bergrova ως Odette. Η παραγωγή του Berger παρουσιάστηκε μόνο σε 8 παραστάσεις και είχε προγραμματιστεί η παρουσίαση της στον Κήπο Fantasia της Μόσχας το 1893, αλλά αυτό δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Αναβίωση των Petipa-Ivanov-Drigo του 1895

Κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1880 και στις αρχές του 1890, ο Petipa και ο Vsevolozhsky αποφάσισαν να ανεβάσουν μια αναβίωση του μπαλέτου «Swan Lake» και συζητούσαν με τον Tchaikovsky γι’ αυτό. Όμως, ο Tchaikovsky πέθανε στις 6 Νοεμβρίου 1893, ακριβώς τη στιγμή που ο σχεδιασμός της αναβίωσης της «Λίμνης των Κύκνων» άρχιζε να σημειώνει μια θετική πορεία. Παραμένει αβέβαιο το αν ο Tchaikovsky είχε αναθεωρήσει τη μουσική για την συγκεκριμένη αναβίωση. Πάντως, δεδομένης της έλλειψης του Tchaikovsky, ο Drigo αναγκάστηκε να αναθεωρήσει ο ίδιος τη σύνθεση.  Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των συνθέσεων του Drigo και του Tchaikovsky για τη «Λίμνη των Κύκνων».

Τον Φεβρουάριο του 1894, προγραμματίστηκαν δύο συναυλίες από τον Vsevolozhsky, που δόθηκαν στη μνήμη του Tchaikovsky. Η παραγωγή περιελάμβανε τη 2η  Πράξη της «Λίμνης των Κύκνων», σε χορογραφία Lev Ivanov, ο οποίος ήταν Δεύτερος Balletmaster του Imperial Ballet. Η χορογραφία του Ivanov για την συγκεκριμένη συναυλία κέρδισε το θαυμασμό του κοινού.

Η Μπαλαρίνα που χόρευε ως Odette/Odile ήταν η Ιταλίδα Pierina Legnani. Έκανε το ντεμπούτο της με το Imperial Ballet χορεύοντας στην παραγωγή του μπαλέτου «Η Σταχτοπούτα», το Δεκέμβριο του 1893 (σε χορογραφία Marius Petipa, Lev Ivanov και Enrico Cecchetti και σε μουσική Baron Boris Fitinhof-Schell). Η ερμηνεία της ανέδειξε την εκπληκτική τεχνική της, με αποκορύφωμα την variation της όπου εκτέλεσε 32 συνεχόμενες πιρουέτες (τις περισσότερες που είχαν εκτελεστεί μέχρι εκείνη τη στιγμή) κατά τη διάρκεια του grand pas. Το κοινό εκστασιάστηκε και εκείνη επανέλαβε την variation εκτελώντας αυτή τη φορά 28 συνεχόμενες πιρουέτες. Ωστόσο, ο θάνατος του Τσάρου Alexander III, την 1η Νοεμβρίου 1894 και η περίοδος επίσημου πένθους που ακολούθησε, περιόρισε όλες τις παραστάσεις μπαλέτου και τις πρόβες με αποτέλεσμα όλες οι προσπάθειες να επικεντρωθούν στην προ-παραγωγή της αναβίωσης της «Λίμνης των Κύκνων». Ο Ivanov και ο Petipa επέλεξαν να συνεργαστούν για την παραγωγή, με τον Ivanov να διατηρεί τις χορογραφίες του για τη 2η Πράξη και να χορογραφεί την 4η Πράξη και με τον Petipa να ασχολείται με το στήσιμο της 1ης  και της 3ης Πράξης.

Ο νεώτερος αδελφός του Tchaikovsky, ο Modest, κλήθηκε να κάνει κάποιες απαραίτητες αλλαγές στο λιμπρέτο του μπαλέτου. Η πιο εκτεταμένη αναθεώρηση έγινε στο φινάλε του μπαλέτου, όπου αντί οι δύο ερωτευμένοι απλά να πνίγονται στα χέρια του κακού μάγου Von Rothbart, με βάση την καθιερωμένη υπόθεση του 1877, η Odette αυτοκτονεί πέφτοντας στη λίμνη και ο Πρίγκιπας Siegfried την ακολουθεί επιλέγοντας να πνιγεί παρά να ζήσει χωρίς εκείνη και σύντομα τα πνεύματα τους επανασυνδέονται στο υπερπέραν. Εκτός από την αναθεώρηση του λιμπρέτου, το μπαλέτο συμπτύχθηκε από 4 σε 3 Πράξεις (με την 2η Πράξη να μετατρέπεται σε 2η Σκηνή της 1ης Πράξης).

Στις αρχές του 1895 όλα ήταν έτοιμα. Η πρεμιέρα του μπαλέτου έγινε την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου. Η Pierina Legnani χόρεψε ως Odette/Odile  με παρτενέρ τον Pavel Gerdt ως Πρίγκιπα Siegfried, τον Alexei Bulgakov ως Von Rothbart και τον Alexander Oblakov ως Benno.

Η πρεμιέρα των Petipa/Ivanov/Drigo ήταν αρκετά επιτυχημένη και τα περισσότερα σχόλια στις εφημερίδες της Αγίας Πετρούπολης ήταν θετικά.

Σε αντίθεση με την πρεμιέρα της «Ωραίας Κοιμωμένης», η «Λίμνη των Κύκνων» δεν κυριαρχούσε στο ρεπερτόριο του Θεάτρου Mariinsky κατά την πρώτη σεζόν του. Δόθηκαν μόνο 16 παραστάσεις μεταξύ πρεμιέρας και σεζόν 1895-1896, ενώ το έργο δεν παρουσιάστηκε καθόλου το 1897. Επιπλέον, γεγονός είναι ότι το μπαλέτο παρουσιάστηκε μόνο 4 φορές το 1898 και το 1899. Έτσι το μπαλέτο ανήκε αποκλειστικά στην Legnani, μέχρι που έφυγε από την Αγία Πετρούπολη για να γυρίσει στην πατρίδα της, την Ιταλία, το 1901.  Μετά την αποχώρηση της, τη θέση της πήρε στο μπαλέτο η Mathilde Kschessinskaya, σημειώνοντας ανάλογη επιτυχία με εκείνη της προκάτοχου της.

Νεότερες παραγωγές

Από όλες τις εκδοχές της Λίμνης των Κύκνων, η παραγωγή των Petipa, Ivanov και Drigo του 1895, αποτέλεσε τη βάση των περισσότερων παραστάσεων του έργου. Σχεδόν κάθε balletmaster που ανέβαζε εκ νέου τη Λίμνη των Κύκνων προσπαθούσε να κάνει τροποποιήσεις στο σενάριο του μπαλέτου, ενώ εξακολουθούσε να διατηρεί σε σημαντικό βαθμό την παραδοσιακή χορογραφία για τους χορούς, η οποία θεωρείτο ιερή και απαραβίαστη. Επιπρόσθετα, με την πάροδο του χρόνου ο ρόλος του Πρίγκιπα Siegfried απέκτησε περισσότερη προβολή, λόγω της εξέλιξης της τεχνικής του μπαλέτου.

Ρόλοι

The Sovereign Princess (η Βασίλισσα)

Prince Siegfried (ο Πρίγκιπας Ζίγκφριντ, ο γιός της Βασίλισσας)

Wolfgang (ο δάσκαλος του Siegfried)

Benno von Sommerstern (ο φίλος του Siegfried)

Odette (μία καλή πριγκίπισσα)

Von Rothbart (ένας κακός μάγος)

Odile (η κόρη του μάγου που μοιάζει με την Odette)

Baron von Stein (ένας βαρόνος)

The Baroness (η σύζυγος του βαρόνου)

Freiherr von Schwarzfels

His wife (η σύζυγος του Freiherr von Schwarzfels)

A herald (ένας κύρηκας)

A footman (ένας υπηρέτης)

Κύριοι και Κυρίες, φίλοι του πρίγκιπα, κήρυκες, επισκέπτες, χωρικοί, υπηρέτες και κύκνοι

Από το 1895 το όνομα του φίλου του πρίγκιπα συμπτύχθηκε από Benno von Sommerstern σε «Benno» και η Odette ονομαζόταν «Βασίλισσα των Κύκνων». Επίσης, ο βαρόνος von Stein με τη σύζυγό του και ο Freiherr von Schwarzfels με τη σύζυγό του δεν συμπεριλαμβάνονταν στο πρόγραμμα. Η Sovereign Princess μετονομάστηκε σε «Βασιλομήτωρ». Ο κακός μάγος Rothbart (ή «Redbeard») ονομαζόταν και Rotbart.

Odette (Οντέτ)

Η Πριγκίπισσα Odette είναι η μπαλαρίνα πρωταγωνίστρια της ιστορίας. Η μπαλαρίνα που χορεύει το ρόλο της Odette, χορεύει και το ρόλο της Odile, της κόρης του Von Rothbart. Έτσι η ομοιότητα μεταξύ Odette και Odile μπερδεύει τον πρίγκιπα Ζίγκφριντ, ο οποίος εξαπατημένος από την Odile της υπόσχεται αιώνια αγάπη αθετώντας τον όρκο που είχε δώσει στην Odette. 

Η Odette είναι μια πριγκίπισσα που έχει παγιδευτεί από τα μάγια του κακού μάγου Von Rothbart.  Είναι καταδικασμένη να μετατρέπεται σε λευκό κύκνο την ημέρα και μόνο μετά τη δύση του ηλίου μπορεί να ανακτήσει την ανθρώπινη της μορφή. Επειδή ο Rothbart έχει μετατρέψει και άλλες γυναίκες σε κύκνους, η Odette είναι γνωστή και ως «Βασίλισσα των Κύκνων». Είναι αναγκασμένη να ζει στη λίμνη που με μαγικό τρόπο σχηματίζεται από τα δάκρυα της μητέρας της που θρηνεί για την απαγωγή της κόρης της από τον κακό μάγο Rothbart. Οι λόγοι για τους οποίους ο Rothbart απήγαγε και  μάγεψε την Odette είναι άγνωστοι στο μπαλέτο. Μόνο η δύναμη της αιώνιας αγάπης, μεταξύ της Odette και ενός νεαρού άνδρα ο οποίος θα παραμείνει πιστός σε αυτήν, μπορεί να λύσει τα μάγια. Αν ο όρκος της αιώνιας αγάπης σπάσει η Odette θα μείνει για πάντα κύκνος.

Μια μέρα, ο νεαρός Πρίγκιπας Siegfried πηγαίνει στη λίμνη για κυνήγι και ξαφνικά βλέπει την Odette να μεταμορφώνεται από κύκνο σε άνθρωπο. Αμέσως εντυπωσιάζεται από την ομορφιά της και την ερωτεύεται παράφορα. Η Odette του περιγράφει την ιστορία της και ο Siegfried της υπόσχεται ότι θα την αγαπάει για πάντα και την καλεί στο Βασιλικό Χορό που θα πραγματοποιηθεί στο κάστρο του, προκειμένου να την επιλέξει ως σύζυγο του. Περνούν όλη τη νύχτα χορεύοντας μαζί και η αγάπη τους δυναμώνει ολοένα και περισσότερο. Το ξημέρωμα η Odette αναγκάζεται να επιστρέψει στη λίμνη ως κύκνος, αφήνοντας τον Siegfried μόνο του.

Ο Siegfried περιμένει την Odette στο Χορό και νομίζει ότι έχει έρθει όταν καταφτάνουν στο κάστρο δύο άγνωστοι. Στην πραγματικότητα όμως οι επισκέπτες είναι ο κακός μάγος Rothbart και η κόρη του Odile, την οποία είχε μαγικά μεταμορφώσει σε Odette. Το σχέδιο του Rothbart ήταν να ξεγελάσει τον Πρίγκιπα Siegfried για να αρραβωνιαστεί την Odile και να σπάσει ο όρκος αιώνιας αγάπης και πίστης που είχε δώσει στην Odette. Ο Siegfried χορεύει μαζί με την Odile αδυνατώντας να δει την πραγματική Odette, η οποία εμφανίζεται στο παράθυρο ως κύκνος προειδοποιώντας τον για το σχέδιο του Rothbart και εκλιπαρώντας τον να παραμείνει πιστός σε αυτήν. Όμως τελικά ο Rothbart πετυχαίνει το στόχο του. Ο Siegfried υπόσχεται αιώνια αγάπη στην Odile νομίζοντας πώς είναι η Odette. Ο Rothbart χαρούμενος για την επιτυχία του σχεδίου του, αποκαλύπτει στον Siegfried ότι πλέον θα εξουσιάζει για πάντα την Odette.

Η Odette επιστρέφει θλιμμένη στη λίμνη και ο Siegfried την ακολουθεί παρακαλώντας την να τον συγχωρέσει. Εκείνη τον συγχωρεί αλλά του λέει ότι ποτέ δεν θα μπορέσει να απελευθερωθεί από τα μάγια του Rothbart. Θα ελευθερωνόταν μόνο αν πέθαινε και προτιμούσε να πεθάνει παρά να ζήσει χωρίς τον Siegfried. Από την άλλη πλευρά ο Siegfried δεν μπορεί να ζήσει χωρίς την Odette και δηλώνει ότι θα πεθάνει μαζί της. Όταν εμφανίζεται ο Rothbart, η Odette πέφτει στη λίμνη και ο Siegfried την ακολουθεί. Με τη  θυσία τους, οι εξουσίες του Rothbart καταστρέφονται και τα μάγια τελικά σπάνε.Οι φίλες της Odette απελευθερώνονται από τα μάγια και ανακτούν την ανθρώπινη τους μορφή. Καθώς ο ήλιος ανατέλλει, ο Siegfried και η Odette ανυψώνονται μαζί στον ουρανό, παραμένοντας αγαπημένοι στην αιωνιότητα. 

Siegfried (Ζίγκφριντ)

Ο Πρίγκιπας Siegfried είναι ο άντρας πρωταγωνιστής του μπαλέτου.  Πρόκειται για ένα νεαρό πρίγκιπα με ανήσυχο πνεύμα και γεμάτο ενθουσιασμό. Ταυτόχρονα δείχνει να μην ενδιαφέρεται πολύ για το ρόλο του ως πρίγκιπας. Αγαπημένο του χόμπι είναι το κυνήγι και συχνά πηγαίνει με τον καλύτερο του φίλο, τον Benno, για να κυνηγήσουν. Γιορτάζει τα 21α γενέθλιά του με τους φίλους και το δάσκαλο του, αλλά οι εορτασμοί σταματούν από την άφιξη της μητέρας του, της Βασίλισσας. Η μητέρα του τον συμβουλεύει ότι είναι καιρός να παντρευτεί. Ο Siegfried της λέει ότι δεν έχει καμία πρόθεση να παντρευτεί γιατί δεν είναι ερωτευμένος και απολαμβάνει τη ζωή του. Όμως η Βασίλισσα καθιστά σαφές ότι στον επερχόμενο Βασιλικό Χορό πρέπει μέχρι να αποχωρήσει εκείνος να έχει διαλέξει μια νύφη. Ο Siegfried μένει μόνος του και σκεπτόμενος τι θα ακολουθήσει πέφτει σε κατάθλιψη. Ξαφνικά ένα σμήνος κύκνων πετά πάνω από το κάστρο και ο Benno καλεί τον Siegfried και πηγαίνουν με τους φίλους τους για κυνήγι. Οπλισμένος ο Siegfried με το νέο του τόξο, κατευθύνεται προς το δάσος με τον Benno και τους συνοδούς τους.

Βαθιά μέσα στο δάσος, ο Siegfried και οι φίλοι του φτάνουν σε μια λίμνη και ο Siegfried στέλνει μακριά τους συντρόφους του. Ξαφνικά, εντοπίζει έναν πανέμορφο κύκνο που φορά ένα στέμμα και ετοιμάζεται να πυροβολήσει, αλλά πριν προλάβει να στοχεύσει, ο κύκνος μεταμορφώνεται σε μια όμορφη νεαρή κοπέλα. Είναι η Πριγκίπισσα Odette, η Βασίλισσα των Κύκνων. Εκστασιασμένος από την ομορφιά της καθώς είναι η πιο όμορφη κοπέλα που έχει δει ποτέ, ο Siegfried την ερωτεύεται παράφορα. Αν και στην αρχή είναι τρομοκρατημένη, η Odette χάνει το φόβο της και περιγράφει στον Siegfried την ιστορία της εξηγώντας του ότι βρίσκεται κάτω από τα μάγια του κακού μάγου Von Rothbart. Έτσι είναι αναγκασμένη να μεταμορφώνεται σε κύκνο την ημέρα και μόνο μόλις δύσει ο ήλιος μπορεί να ανακτήσει την ανθρώπινη της μορφή. Επίσης κάτω από τα ίδια μάγια βρίσκονται και άλλες κοπέλες στη λίμνη και μόνο ένας όρκος αιώνιας αγάπης στην Odette θα λύσει τα μάγια. Όταν εμφανίζεται ο μάγος Rothbart, ο Siegfried προσπαθεί να τον σκοτώσει. Η Odette παρεμβαίνει εξηγώντας του πως αν σκοτώσει τον Rothbart το ξόρκι θα γίνει μόνιμο, αν προηγουμένως δεν έχει σπάσει. Ο Siegfried λέει στο Benno και τους συντρόφους του να σταματήσουν να κυνηγούν τους κύκνους και τους στέλνει μακριά προκειμένου να μπορέσει να μείνει στη λίμνη με την Odette. Περνούν τη νύχτα χορεύοντας μαζί και η αγάπη τους δυναμώνει ολοένα και περισσότερο. Ο Siegfried ορκίζεται στην Odette ότι θα την αγαπάει για πάντα και υπόσχεται να τη σώσει από τα μάγια του κακού μάγου Rothbart. Την καλεί να παρευρεθεί στο Βασιλικό Χορό που θα πραγματοποιηθεί στο κάστρο προκειμένου να την επιλέξει για σύζυγό του. Η Odette δέχεται, αλλά τον προειδοποιεί ότι αν αθετήσει τον όρκο του, θα παραμείνει για πάντα κύκνος. Το ξημέρωμα η Odette αναγκάζεται να επιστρέψει στη λίμνη ως κύκνος, αφήνοντας τον Siegfried μόνο του σε απόγνωση.

Τη νύχτα του Χορού, ο Siegfried δεν σκέφτεται τίποτα άλλο, παρά μόνο την Odette. Η Βασίλισσα του συστήνει διάφορες πιθανές νύφες, αλλά εκείνος τις απορρίπτει όλες, γιατί είναι ερωτευμένος με την Odette. Εξακολουθεί να την περιμένει και ξαφνικά δύο επισκέπτες καταφτάνουν στο κάστρο. Ο Siegfried χαίρεται βλέποντας ότι η Odette έχει έρθει. Όμως οι μυστηριώδεις επισκέπτες στην πραγματικότητα είναι ο μάγος Rothbart και η κόρη του Odile μεταμφιεσμένη. Ο Rothbart είχε κάνει μάγια στην Odile για να μοιάζει εμφανισιακά με την Odette σκοπεύοντας να ξεγελάσει τον Siegfried και να αθετήσει τον όρκο του. Ο Siegfried χορεύει ευτυχισμένος με την Odile. Έτσι δεν βλέπει την πραγματική Odette που βρίσκεται στο παράθυρο μεταμορφωμένη σε κύκνο προσπαθώντας να τον προειδοποιήσει για το σχέδιο του Rothbart και εκλιπαρώντας τον να παραμείνει πιστός σ’αυτήν. Ο Siegfried πέφτει στην παγίδα του Rothbart και υπόσχεται αιώνια αγάπη στην Odile, νομίζοντας πως είναι η Odette. Ο Rothbart θριαμβευτικά του αποκαλύπτει τον εαυτό του και την Odile στην πραγματική τους μορφή και του δηλώνει ότι η Odette είναι πλέον για πάντα κάτω από την εξουσία του. Ο Siegfried τρομάζει όταν συνειδητοποιεί ότι τον εξαπάτησαν και αθέτησε τον όρκο που είχε δώσει στην Odette και φεύγει γρήγορα από το Χορό για να τη βρει.

Η Odette επιστρέφει στη λίμνη απελπισμένη από την προδοσία του Siegfried. Εκείνος την ακολουθεί, την βρίσκει μεταξύ των άλλων κύκνων, της ορκίζεται ότι μόνο εκείνη αγαπά και την ικετεύει να τον συγχωρέσει. Εκείνη τον συγχωρεί, αλλά του εξηγεί πως τώρα θα μείνει για πάντα εγκλωβισμένη στα μάγια του Rothbart και ο μόνος τρόπος για να ξεφύγει είναι να πεθαίνει. Ο Rothbart εμφανίζεται και χωρίζει τους δύο ερωτευμένους, ενώ ταυτόχρονα τους υπενθυμίζει τον όρκο που έχει δώσει ο Siegfried στην Odile. Ο Siegfried δηλώνει πως προτιμά να πεθάνει με την Odette παρά να παντρευτεί την Odile Τότε ο μάγος αρπάζει την Odette και την απομακρύνει από τον Siegfried. Εκείνη αδυνατώντας να ζήσει χωρίς τον Πρίγκιπα, πέφτει στη λίμνη και ο Siegfried την ακολουθεί. Με τη θυσία τους, ο Rothbart και οι δυνάμεις του καταστρέφονται και οι υπόλοιπες κοπέλες στη λίμνη απελευθερώνονται από τα μάγια. Καθώς ο ήλιος ανατέλλει, ο Siegfried και Odette ανυψώνονται μαζί στον ουρανό, μένοντας αγαπημένοι στην αιωνιότητα.

Odile (Οντίλ)

Η Odile είναι η κόρη του Von Rothbart και είναι πρόθυμη να ακολουθήσει τις οδηγίες του πατέρα της. Εμφανίζεται μόνο στην 3η Πράξη, ως μαύρος κύκνος. Ο Von Rothbart την έχει μεταμορφώσει προκειμένου να μοιάζει εμφανισιακά με την Odette. Εκείνη βοηθάει τον πατέρα της για να ξεγελάσουν τον Siegfried, να αθετήσει τον όρκο του και η Odette να παραμείνει για πάντα δέσμια του κακού μάγου. Σε ορισμένες παραγωγές, η Odile είναι γνωστή ως Μαύρος Κύκνος και αντί μαγικά να μεταμφιέζεται, είναι το κακό πνεύμα της Odette. Ένα παράδειγμα τέτοιου τύπου απεικόνισης της Odile συναντούμε στην παραγωγή του Μπαλέτου Bolshoi. Επίσης σε κάποιες παραγωγές οι ρόλοι Odette και Odile χορεύονται από δύο διαφορετικές μπαλαρίνες.

Von Rothbart  (Μάγος Ρόθμπαρτ)

Ο Von Rothbart είναι ο κεντρικός ανταγωνιστής στην Λίμνη των Κύκνων. Ο Rothbart σπάνια παρουσιάζεται με ανθρώπινη μορφή. Στις περισσότερες παραγωγές εμφανίζεται ως ένα κακό πουλί στο μεγαλύτερο μέρος του μπαλέτου. Μόνο στην σκηνή του Χορού που εμφανίζεται με την κόρη του έχει ανθρώπινη μορφή.

Ο Rothbart είναι ένας ισχυρός μάγος που μαγεύει την Odette μετατρέποντας την σε κύκνο. Έτσι η Odette την ημέρα μεταμορφώνεται σε κύκνο και μόνο το βράδυ μπορεί να ανακτήσει την ανθρώπινη μορφή της. Ο λόγος για τον οποίο ο Rothbart την μάγεψε δεν είναι γνωστός στο μπαλέτο.

Ο Rothbart όταν συνειδητοποιεί ότι η Odette έχει ερωτευτεί τον Πρίγκιπα Siegfried, προσπαθεί να τον εξαπάτησει και να τον κάνει να παντρευτεί την κόρη του Odile. Το σχέδιο του πετυχαίνει, αλλά η μοίρα του Rothbart διαφοροποιείται ανάλογα με το μπαλέτο. Σε ορισμένες παραγωγές φαίνεται ότι τελικά επιζεί ενώ στην αρχική εκδοσή η αγάπη των δύο ερωτευμένων που πεθαίνουν λύνει τα μάγια και ο Rothbart καταστρέφεται.

Στη δεύτερη παραγωγή της Λίμνης των Κύκνων του American Ballet Theatre, που μεταδώθηκε τηλεοπτικά από το PBS το 2005 και τώρα κυκλοφορεί σε DVD, ο Rothbart απεικονίζεται από δύο χορευτές. Ο ένας χορευτής τον απεικονίζει ως νέο και όμορφο. Σ’ αυτή τη μορφή παρουσιάζεται όταν κάνει τα μάγια στην Odette (στον πρόλογο που δημιούργησε για το μπαλέτο ο χορογράφος Kevin McKenzie) και όταν εξαπατά τον Πρίγκιπα Siegfried για να έχει πάντα την Odette υπό την εξουσία του. Η άλλη απεικόνιση του Rothbart, είναι με τη μορφή ένός αποκρουστικού ερπετού. Συνήθως σ’ αυτή τη μορφή εμφανίζεται μετά την εκτέλεση της κακής πράξης, όπως μετά τη μεταμόρφωση της Odette σε κύκνο. 

Σύνοψη

1η Πράξη

Ένα υπέροχο πάρκο μπροστά από ένα κάστρο.

Η Λίμνη των Κύκνων ξεκινά σε μια βασιλική αυλή. Ο Πρίγκιπας Siegfried, ο κληρονόμος του βασιλείου, πρέπει να επιλέξει μια γυναίκα για σύζυγο του στο χορό που διοργανώνεται για τα γεννέθλια του. Απελπισμένος που δεν μπορεί να παντρευτεί από έρωτα, ο Siegfried δραπετεύει τη νύχτα και πηγαίνει στο δάσος. Εκεί βλέπει ένα κοπάδι κύκνων που πετούν από πάνω και τους κυνηγά.

2η Πράξη

Μια ορεινή τοποθεσία, που περιβάλλεται από ένα δάσος. Στο βάθος μια λίμνη, δεξιά της οποίας βρίσκονται κάποια ερείπια. Μια νύχτα με πανσέληνο.

Ο Siegfried στοχεύει με το τόξο του τους κύκνους και τους ακολουθεί ως τη λίμνη. Ξαφνικά όμως σταματά όταν αντκρύζει ένα όμορφο πλάσμα με λευκά φτερά, το οποίο μοιάζει περισσότερο με γυναίκα παρά με κύκνο. Χορεύουν μαζί και ο Siegfried μαθαίνει ότι ο κύκνος είναι η πριγκίπισσα Odette. Ένας κακός μάγος, ο von Rothbart, της έχει κάνει μάγια και είναι αναγκασμένη την ημέρα να μετατρέπεται σε κύκνο. Μόνο μετά τη δύση του ηλίου μπορεί να γίνεται πάλι γυναίκα.

Την Odette ακολουθεί μια ομάδα από άλλες κοπέλες μεταμορφωμένες επίσης σε κύκνους από τον Rothbart που ζουν στη Λίμνη των Κύκνων. Η Λίμνη αυτή σχηματίστηκε από τα δάκρυα των γονιών της Odette όταν απήχθη από τον Rothbart. Μόλις ο Siegfried μαθαίνει την ιστορία της, της συμπαραστέκεται και την ερωτεύεται. Ορκίζεται πως θα την αγαπά για πάντα και θα λύσει τα μάγια, αλλά εκείνη τη στιγμή εμφανίζεται ο κακός μάγος. Ο Siegfried απειλεί ότι θα σκοτώσει τον Rothbart, αλλά η Odette παρεμβαίνει διασαφηνίζοντας πως αν πεθαίνει ο von Rothbart πριν λυθούν τα μάγια, δεν θα απελευθερωθεί ποτέ απ’ αυτά.

3η Πράξη

Μια πολυτελής αίθουσα στο κάστρο.

Ο Πρίγκιπας επιστρέφει στο κάστρο για να παρευρεθεί στον χορό. Ο Von Rothbart καταφτάνει μεταμφιεσμένος με την κόρη του Odile, την οποία έχει μεταμορφώσει και μοιάζει καταπληκτικά με την Odette με τη μόνη διαφορά ότι αντί για λευκό φοράει μαύρο tutu. Ο Πρίγκιπας μπερδεύει την Odile με την Odette, χορεύει μαζί της και ανακοινώνει σε όλους τους παρευρισκόμενους ότι προτίθεται να την κάνει γυναίκα του. Ξαφνικά βλέπει την πραγματική Odette και συνειδητοποιεί το λάθος του, αλλά είναι πλέον αργά. 

4η Πράξη

Ίδιο σκηνικό της λίμνης, όπως στην 2η πράξη.

Ο Siegfried επιστρέφει στη λίμνη και βρίσκει την Odette. Την εκλιπαρεί να τον συγχωρέσει. Όμως εμφανίζεται ο Von Rothbart και προσπαθεί να χωρίσει τους δύο ερωτευμένους. Στην πρώτη παραγωγή του μπαλέτου το 1877, ο Siegfried παλεύει με τον Von Rothbart και σπάει ένα από τα φτερά του καταστρέφοντας έτσι τις δυνάμεις του. Ο Siegfried λύνει τα μάγια και παντρεύεται την Odette.

Στην αναβίωση του Mariinsky το 1895, ο αδελφός του Tchaikovsky άλλαξε την κατάληξη με μια τραγική. Οι δύο ερωτευμένοι συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να λυθούν τα μάγια εξαιτίας της υπόσχεσης που εν αγνοία έδωσε ο Siegfried στην Odile. Έτσι για να μπορέσουν να μείνουν ενωμένοι για πάντα, το ερωτευμένο ζευγάρι Odette και Siegfried πέφτουν στην λίμνη και πνίγονται. Τα μάγια Rothbart λύνονται, αυτός χάνει τη δύναμη του και στο τέλος πεθαίνει.

Με πληροφορίες από: wikipedia.org